Tài khóa bền vững là gì?

  Nhu cầu về một mô hình phát triển bền vững trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Và tài khóa bền vững chính là một trong những trụ cột quan trọng để đạt được mục tiêu này. Chính sách tài khóa bền vững không chỉ đảm bảo cân đối ngân sách mà còn hướng tới việc đầu tư vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, cơ sở hạ tầng xanh, và các dự án giảm thiểu tác động đến môi trường.

Tài khóa bền vững là gì?

Tài khóa bền vững là khái niệm mô tả sự duy trì khả năng tài chính của một quốc gia trong dài hạn mà không gây ra sự mất ổn định cho nền kinh tế, môi trường tài chính hay tạo ra áp lực quá lớn đối với ngân sách nhà nước.

Tài khóa bền vững liên quan đến việc chính phủ duy trì mức thâm hụt ngân sách và nợ công ở mức hợp lý, trong khi vẫn đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.

Trong khi chính sách tiền tệ được thực thi bởi Ngân hàng Trung ương, chính sách tài khóa lại do chính phủ điều hành. Tài khóa bền vững gắn liền với chính sách tiền tệ bởi vì chính sách tài khóa có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lãi suất, tỷ giá và các yếu tố kinh tế vĩ mô khác mà Ngân hàng Trung ương kiểm soát thông qua công cụ chính sách tiền tệ.

Các yếu tố tạo thành tài khóa bền vững

Tài khóa bền vững không chỉ là vấn đề của việc giữ thâm hụt ngân sách ở mức thấp mà còn bao gồm các yếu tố quan trọng sau:

Cân đối ngân sách nhà nước: Chính phủ cần điều chỉnh chi tiêu và thu ngân sách sao cho không tạo ra thâm hụt kéo dài. Các khoản chi tiêu phải được phân bổ hợp lý và có hiệu quả trong khi thu ngân sách cần phải duy trì sự ổn định và phát triển.

Quản lý nợ công: Tỷ lệ nợ công so với GDP cần được duy trì ở mức hợp lý. Nếu nợ công tăng quá nhanh và không có khả năng thanh toán, sẽ dẫn đến rủi ro vỡ nợ và giảm niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế.

Chi tiêu công hiệu quả: Đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược như cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và công nghệ có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, đồng thời giảm nguy cơ thâm hụt ngân sách trong dài hạn.

Tăng trưởng kinh tế ổn định: Mức tăng trưởng kinh tế ổn định đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tài khóa bền vững, giúp tăng trưởng nguồn thu từ thuế và giảm bớt áp lực tài chính đối với ngân sách nhà nước.

Điều chỉnh thuế hợp lý: Chính phủ cần phải duy trì một hệ thống thuế công bằng và hợp lý để đảm bảo nguồn thu ổn định mà không gây quá tải cho các tầng lớp dân cư.

Các công cụ tài khóa bền vững

Các công cụ tài khóa giúp đạt được mục tiêu tài khóa bền vững bao gồm:

Chính sách thuế

• Chính phủ có thể điều chỉnh mức thuế để tăng thu nhập quốc gia, bao gồm việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc thuế tài sản.

• Tuy nhiên, chính sách thuế phải được điều chỉnh linh hoạt để không gây gánh nặng cho người dân và doanh nghiệp.

Chính sách chi tiêu công

Chính phủ cần phải quản lý các khoản chi tiêu công hợp lý, ưu tiên các lĩnh vực có tính chiến lược cao như giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng và công nghệ, đồng thời tiết kiệm chi phí không cần thiết.

Quản lý nợ công

Chính phủ cần kiểm soát mức nợ công, bảo đảm khả năng trả nợ mà không gây tác động tiêu cực đến nền kinh tế. Việc phát hành trái phiếu chính phủ, vay vốn quốc tế hoặc sử dụng các công cụ tài chính khác phải được thực hiện một cách thận trọng.

Chính sách tiền tệ kết hợp: Chính sách tài khóa bền vững cũng phải kết hợp với chính sách tiền tệ để đảm bảo ổn định vĩ mô. Ngân hàng Trung ương có thể điều chỉnh lãi suất hoặc cung tiền để giữ ổn định giá trị đồng tiền, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và giảm thiểu lạm phát.

Tác động của tài khóa bền vững đến nền kinh tế

Tài khóa bền vững có tác động trực tiếp đến nền kinh tế quốc gia, không chỉ từ góc độ tài chính mà còn ảnh hưởng đến các yếu tố kinh tế vĩ mô. Cụ thể:

Ổn định nền kinh tế vĩ mô: Tài khóa bền vững giúp duy trì sự ổn định về mặt vĩ mô, hạn chế nguy cơ lạm phát cao, suy thoái hoặc khủng hoảng tài chính. Một nền tài chính vững mạnh tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Giảm rủi ro vỡ nợ: Khi tài khóa bền vững, chính phủ có thể quản lý nợ công hiệu quả, giảm bớt áp lực trả nợ và tránh được nguy cơ vỡ nợ. Điều này giúp duy trì niềm tin của nhà đầu tư và tránh tình trạng đồng tiền mất giá.

Tăng trưởng kinh tế ổn định: Chính sách tài khóa hợp lý thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững thông qua việc đầu tư vào các dự án phát triển dài hạn. Điều này không chỉ tạo ra việc làm mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân.

Thu hút đầu tư và tăng trưởng bền vững: Khi tài khóa được quản lý hợp lý, môi trường kinh doanh trở nên hấp dẫn, giúp thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước. Điều này tạo ra động lực cho nền kinh tế phát triển lâu dài.

Cải thiện chất lượng dịch vụ công: Chính sách chi tiêu công hiệu quả giúp cung cấp các dịch vụ công chất lượng cao, từ đó nâng cao đời sống người dân, hỗ trợ giáo dục, y tế và các lĩnh vực khác.

Kết luận

Tài khóa bền vững là yếu tố quan trọng trong việc duy trì sự ổn định kinh tế và hỗ trợ phát triển bền vững. Để đạt được tài khóa bền vững, chính phủ cần có chiến lược và chính sách hợp lý trong việc quản lý thu chi ngân sách, nợ công và các công cụ tài chính khác. Cùng với đó, sự phối hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ sẽ giúp tạo ra một nền kinh tế ổn định, hỗ trợ cho sự phát triển lâu dài và bền vững của quốc gia.