Phishing là gì? Cách nhận biết và phòng tránh

Phishing là gì?

Phishing, hay lừa đảo trực tuyến, là một hình thức tấn công mạng mà kẻ xấu cố gắng giả mạo các tổ chức, doanh nghiệp, hoặc cá nhân đáng tin cậy để lừa người dùng cung cấp thông tin nhạy cảm. Thông tin này có thể bao gồm mật khẩu, số tài khoản ngân hàng, số thẻ tín dụng, hoặc thậm chí là thông tin cá nhân.

Hình thức phishing phổ biến nhất là qua email, tin nhắn, hoặc website giả mạo. Kẻ tấn công thường tạo ra các nội dung có vẻ đáng tin, thuyết phục nạn nhân nhấn vào liên kết hoặc tải xuống các tập tin độc hại.

Tại sao Phishing nguy hiểm?

Phishing không chỉ gây tổn thất tài chính mà còn đe dọa đến uy tín cá nhân hoặc doanh nghiệp. Khi thông tin rơi vào tay kẻ xấu, chúng có thể:

• Đánh cắp tiền trong tài khoản ngân hàng.
• Sử dụng thông tin cá nhân để thực hiện các hành vi trái pháp luật.
• Làm mất quyền truy cập vào tài khoản trực tuyến quan trọng.
• Lan truyền mã độc để phá hoại hệ thống hoặc đánh cắp dữ liệu.

Phishing thường được thiết kế rất tinh vi, khiến người dùng khó nhận ra và dễ bị mắc bẫy, đặc biệt nếu không có kiến thức cơ bản về an ninh mạng.

Các dấu hiệu nhận biết Phishing

Để tránh bị lừa, hãy chú ý đến các dấu hiệu sau đây

1. Email hoặc tin nhắn có nội dung đáng ngờ

• Email từ các tổ chức bạn không liên hệ trước đó.
• Nội dung thông báo khẩn cấp, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc tài chính.
• Cách viết sai chính tả, ngữ pháp không chính xác, hoặc sử dụng ngôn ngữ lạ.

2. Đường link đáng ngờ

• Đường link có tên miền lạ hoặc không liên quan đến tổ chức thực tế (ví dụ: thay vì ngân hàngabc.com, lại là ngânhangabc.xyz).
• Khi di chuột qua liên kết, bạn thấy địa chỉ URL không giống với nội dung đã ghi.

3. Yêu cầu thông tin cá nhân

• Bất kỳ yêu cầu nào cung cấp mật khẩu, số thẻ tín dụng, hoặc mã OTP qua email đều là dấu hiệu đáng nghi.
• Các tổ chức uy tín thường không yêu cầu thông tin nhạy cảm qua email hoặc tin nhắn.

4. File đính kèm không xác định

• File đính kèm có định dạng lạ như *.exe, *.zip, hoặc *.docm thường chứa mã độc.

Các hình thức Phishing phổ biến.

1. Email Phishing

Kẻ lừa đảo gửi email giả mạo, làm cho chúng trông giống như đến từ các tổ chức uy tín.

2. Spear Phishing

Đây là hình thức nhắm vào các cá nhân cụ thể, thường sử dụng thông tin cá nhân của nạn nhân để tăng mức độ tin cậy.

3. Website giả mạo

Các trang web giả mạo được thiết kế giống hệt trang web chính thức, nhằm đánh lừa người dùng nhập thông tin đăng nhập hoặc dữ liệu cá nhân.

4. Smishing và Vishi

Smishing là hình thức phishing qua tin nhắn SMS, còn Vishing là qua cuộc gọi điện thoại, yêu cầu cung cấp thông tin nhạy cảm.

5. Clone Phishing

Kẻ tấn công sao chép các email hợp lệ đã gửi trước đó, sau đó thay thế liên kết hoặc file đính kèm bằng phiên bản độc hại.

Cách phòng tránh Phishing

1. Kiểm tra kỹ nguồn gửi

Luôn xác minh địa chỉ email hoặc số điện thoại của người gửi. Nếu cảm thấy nghi ngờ, hãy liên hệ trực tiếp với tổ chức qua kênh chính thức.

2. Không nhấp vào liên kết đáng ngờ

Nếu nhận được liên kết hoặc file đính kèm trong email hoặc tin nhắn mà bạn không yêu cầu, tốt nhất là không nhấp vào.

3. Sử dụng phần mềm bảo mật

Cài đặt các phần mềm chống virus và tường lửa để bảo vệ thiết bị của bạn khỏi mã độc.

4. Bật xác thực hai yếu tố (2FA)

Xác thực hai yếu tố giúp tăng thêm một lớp bảo mật, ngăn chặn kẻ xấu truy cập vào tài khoản của bạn ngay cả khi chúng có mật khẩu.

5. Cập nhật phần mềm thường xuyên

Các bản cập nhật phần mềm thường sửa lỗi bảo mật, giảm nguy cơ bị tấn công phishing.

6. Kiểm tra tính xác thực của website

Trước khi nhập thông tin cá nhân, hãy đảm bảo bạn đang truy cập trang web chính thức. Kiểm tra kỹ tên miền và chứng chỉ SSL (biểu tượng ổ khóa trên thanh địa chỉ).

7. Tăng cường kiến thức an ninh mạng

Thường xuyên cập nhật thông tin về các phương thức tấn công mới và cách phòng tránh.

Hành động cần làm khi bị lừa Phishing

Nếu không may bạn đã cung cấp thông tin cá nhân cho kẻ xấu, hãy thực hiện ngay các bước sau:

• Đổi mật khẩu các tài khoản liên quan.
• Thông báo cho ngân hàng hoặc tổ chức tài chính nếu thông tin bị lộ liên quan đến tài khoản tiền.
• Sử dụng các công cụ giám sát tín dụng để phát hiện các giao dịch bất thường.
• Báo cáo vụ việc cho cơ quan chức năng hoặc tổ chức liên quan.

Kết luận

Phishing là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất trong không gian mạng hiện nay. Hiểu rõ cách nhận biết và phòng tránh là bước quan trọng để bảo vệ bản thân và dữ liệu cá nhân. Hãy luôn cảnh giác, đừng dễ dàng tin tưởng các thông báo hoặc yêu cầu không rõ ràng. An toàn trên không gian mạng bắt đầu từ ý thức của chính bạn.