Lo âu, căng thẳng là một phần bình thường, không cần điều trị.

Lo âu, căng thẳng là một xạ hoàn toàn tự nhiên của con người. Đây là một phản xạ cần có, tuy nhiên nếu tình trạng này kéo dài thì nó sẽ trở thành những ” bệnh lý” cần được điều trị. Lo âu, căng thẳng ngày càng phổ biến hơn trước – điều từng hiếm gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên nay trở nên phổ biến và nó mở rộng ra mọi đối tượng, tầng lớp xã hội. Có người dễ dàng vượt qua nhưng cũng có người khó vượt qua, khó chấp nhận việc mình trở thành nạn nhân của ” bệnh lý” này. Hãy cùng Lagiweb tìm hiểu kỹ hơn về phản xạ này nhé.

Lo âu là gì?

Lo âu là cảm giác khó chịu và căng thẳng, thường là phản ứng bình thường. Đôi khi, lo âu giúp cải thiện hiệu suất trong tình huống căng thẳng. Nó biểu hiện qua các triệu chứng tâm lý như lo lắng và sợ hãi, cũng như triệu chứng thể chất như tim đập nhanh và đổ mồ hôi nhiều.

Căng thẳng là gì?

Căng thẳng (stress) là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đối mặt với áp lực, thử thách hoặc mối đe dọa. Khi gặp phải tình huống căng thẳng, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tiết ra các hormone như adrenaline và cortisol để chuẩn bị cho tình trạng “chiến đấu hoặc chạy trốn” (fight-or-flight), giúp chúng ta phản ứng nhanh chóng trước nguy hiểm.

Lo âu, căng thẳng là một phần tự nhiên của cơ thể.

Căng thẳng và lo âu có những triệu chứng tương tự nhau. Tuy nhiên, căng thẳng có xu hướng là ngắn hạn và là phản ứng với một mối đe dọa có thể nhận biết được. Lo âu có thể kéo dài và không có tác nhân kích hoạt dễ nhận biết.

Mục đích của phản ứng này là đảm bảo một người tỉnh táo, tập trung và sẵn sàng đối phó với mối đe dọa.

Cả căng thẳng và lo âu đều bình thường, mặc dù đôi khi chúng có thể khiến mọi người choáng ngợp.

Căng thẳng và lo lắng đều là một phần của phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy tự nhiên của cơ thể. Khi ai đó cảm thấy bị đe dọa, cơ thể họ sẽ giải phóng hormone căng thẳng.

Cơ chế:

• Hormone căng thẳng khiến tim đập nhanh hơn, dẫn đến nhiều máu hơn được bơm đến các cơ quan và chân tay.
• Họ cũng thở nhanh hơn và huyết áp tăng lên.
• Đồng thời, các giác quan của một người trở nên nhạy bén hơn và cơ thể họ giải phóng chất dinh dưỡng vào máu để đảm bảo tất cả các bộ phận đều có năng lượng cần thiết.

Triệu chứng

Có nhiều điểm tương đồng giữa các triệu chứng của căng thẳng và lo âu.

Khi ai đó bị căng thẳng, họ có thể gặp phải:

• Nhịp tim nhanh hơn
• Thở nhanh hơn
• Suy nghĩ lo lắng
• Tâm trạng thất thường, cáu kỉnh hoặc tức giận
• Không vui nói chung
• Cảm giác bị choáng ngợp
• Cô đơn
• Buồn nôn
• Chóng mặt
• Tiêu chảy hoặc táo bón

Khi ai đó lo lắng, họ có thể gặp phải:

• Nhịp tim nhanh hơn
• Thở nhanh hơn
• Cảm giác khó chịu hoặc sợ hãi
• Đổ mồ hôi
• Tiêu chảy hoặc táo bón
• Lo lắng
• Căng thẳng
• Bồn chồn

Cách phân biệt căng thẳng với lo âu

Căng thẳng và lo âu là một phần của cùng một phản ứng cơ thể và có các triệu chứng tương tự nhau. Điều đó có nghĩa là có thể khó phân biệt chúng.

Căng thẳng có xu hướng là ngắn hạn và là phản ứng với một mối đe dọa đã nhận biết. Lo âu có thể kéo dài và đôi khi có vẻ như không có gì kích hoạt nó.

Giải pháp hỗ trợ giảm lo âu, căng thẳng

Mọi người có thể điều trị hoặc quản lý căng thẳng và lo lắng theo nhiều cách, bao gồm:

• Thư giãn
  • Các bài tập thở
  • Tập yoga
  • Đếm chậm đến 10
  • Tập thể dục: đi bộ, đạp xe, chạy,…
• Chia sẻ sự lo âu, căng thẳng với mọi người
  • Nói về nỗi lo lắng của mình, dù là trực tiếp, qua điện thoại hay qua internet, có thể giúp mọi người giảm bớt căng thẳng. Mọi người có thể chọn trò chuyện với bạn bè, đối tác, thành viên gia đình hoặc đồng nghiệp nếu đó là người mà họ tin tưởng.
• Học cách chấp nhận và đối mặt tìm ra phương án giải quyết
  • chấp nhận rằng họ không thể kiểm soát mọi thứ
  • chấp nhận những gì tốt nhất thay vì hướng đến sự hoàn hảo
  • tìm hiểu những gì gây ra căng thẳng và lo lắng của họ
• Thay đổi lối sống
  • hạn chế caffeine và rượu
  • ăn các bữa ăn cân bằng
  • ngủ đủ giấc
  • tập thể dục mỗi ngày

Căng thẳng và lo lắng không phải lúc nào cũng là điều xấu. Chúng là những phản ứng tự nhiên, ngắn hạn mà mọi người cần để giữ an toàn.

Đối mặt với căn bệnh lo âu, căng thẳng

Lo âu trở thành vấn đề khi nào?

Lo âu trở thành vấn đề khi nó quá mức hoặc kéo dài sau khi tình huống căng thẳng kết thúc, gây ra rối loạn cá nhân hoặc ảnh hưởng đến khả năng đối phó với cuộc sống. Một rối loạn lo âu có thể được chẩn đoán khi ai đó có các triệu chứng kéo dài trên sáu tháng (như rối loạn lo âu lan tỏa).

Các rối loạn lo âu là một trong những rối loạn tâm thần phổ biến nhất. Chúng thường bắt đầu sớm và kéo dài nhiều năm, gây ảnh hưởng đến học tập, công việc và mối quan hệ, cũng như dẫn đến các vấn đề khác như trầm cảm.

Có một số loại rối loạn lo âu:

• Rối loạn lo âu tổng quát (GAD): là một rối loạn lo âu phổ biến, đặc trưng bởi cảm giác lo lắng không thể kiểm soát. Đôi khi người mắc lo lắng về những điều tồi tệ xảy ra với họ hoặc người thân của họ, và đôi khi không xác định được bất lý do gây lo lắng là gì.
• Rối loạn hoảng sợ: là một tình trạng gây ra các cơn hoảng loạn, sợ hãi kèm theo tình trạng nhịp tim đập nhanh, và khó thở, sợ hãi với những gì đang và có thể xảy ra.Người mắc rối loạn hoảng sợ có thể cảm thấy lo lắng và căng thẳng hàng ngày
  Người mắc rối loạn hoảng sợ có thể cảm thấy lo lắng và căng thẳng hàng ngày
• Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): là một tình trạng gây ra lo lắng do hồi tưởng đến một trải nghiệm chấn thương.
• Rối loạn ám ảnh xã hội: là một tình trạng gây ra cảm giác lo lắng dữ dội trong các tình huống yêu cầu tương tác với người khác.
• Rối loạn ám ảnh cưỡng chế: là một tình trạng gây ra những suy nghĩ lặp đi lặp lại và bắt buộc phải hoàn thành một số hành động nghi lễ nhất định.

Lưu ý về một số bệnh lý có triệu chứng giống rối loạn lo âu

Một số bệnh lý có thể có triệu chứng giống với rối loạn lo âu, dẫn đến nguy cơ chẩn đoán sai. Rối loạn lo âu là tình trạng sức khỏe tâm thần phổ biến, nhưng triệu chứng của nó như tim đập nhanh, khó thở, mệt mỏi, chóng mặt có thể trùng với các bệnh khác.

Một số bệnh lý thường nhầm với lo âu bao gồm:

• Hội chứng nhịp tim nhanh tư thế đứng (POTS): Tăng nhịp tim khi đứng lên gây chóng mặt, cảm giác hồi hộp.
• Nhịp nhanh xoang không thích hợp (IST): Nhịp tim tăng cao bất thường mà không có nguyên nhân rõ ràng.
• Lạc nội mạc tử cung: Gây đau mãn tính, mệt mỏi, dễ dẫn đến căng thẳng.
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Mất cân bằng hormone gây thay đổi tâm trạng, mệt mỏi.
• Bệnh viêm ruột (IBD): Đau bụng, mệt mỏi gây căng thẳng.
• Cường giáp: Tuyến giáp hoạt động quá mức gây nhịp tim nhanh, căng thẳng.
• Suy thượng thận: Thiếu hormone gây mệt mỏi, huyết áp thấp.
• Viêm cột sống dính khớp (AS): Đau lưng mãn tính, mệt mỏi, gây căng thẳng.
• Bệnh Lyme: Mệt mỏi, nhức đầu, suy giảm tập trung.
• Đau xơ cơ (Fibromyalgia): Đau lan tỏa, mệt mỏi, dễ gây lo âu.

Các biến chứng lo âu

Nếu không được điều trị, lo âu mãn tính và các rối loạn lo âu có thể dẫn đến các biến chứng về tâm lý, thể chất và cảm xúc, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

• Trầm cảm: Trầm cảm và lo âu thường xuất hiện cùng nhau. Nghiên cứu cho thấy 45,7% người bị trầm cảm nặng từng mắc ít nhất một rối loạn lo âu. Lo âu không điều trị có thể làm nặng thêm triệu chứng trầm cảm.
• Rối loạn giấc ngủ: Lo âu có thể gây khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều. Khoảng 60-70% người mắc rối loạn lo âu tổng quát gặp vấn đề về giấc ngủ.
• Khó khăn trong công việc, học tập: Lo âu làm suy giảm khả năng tập trung và điều chỉnh cảm xúc, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.
• Cô lập xã hội: Lo âu xã hội có thể dẫn đến tránh né giao tiếp xã hội, gây cô đơn và làm trầm trọng triệu chứng lo âu.
• Đau mãn tính và triệu chứng không đặc hiệu: Lo âu có liên quan chặt chẽ đến các vấn đề như đau xơ cơ, đau nửa đầu, đau lưng, viêm khớp và vấn đề tiêu hóa.
• Lạm dụng chất kích thích: Người mắc lo âu có thể sử dụng rượu hoặc ma túy để đối phó, dẫn đến lạm dụng chất kích thích, đặc biệt là khi dùng thuốc giảm lo âu có thể gây nghiện.
• Tự tử: Lo âu làm tăng nguy cơ ý nghĩ và hành vi tự sát. Điều quan trọng là tìm sự giúp đỡ nếu có suy nghĩ tự tử.

Giải pháp hỗ trợ

Nếu bạn thấy mình có bất kỳ biểu hiện nào của lo âu mãn tính hay rối loạn lo âu, hãy đến ngay các cơ sở y tế, trung tâm trị liệu tâm lý để được thăm khám.
Những bệnh lý này hoàn toàn can thiệp được thông qua các giải pháp:

• Tư vấn tâm lý
• Thay đổi lối sống
• Sử dụng thuốc theo chỉ định.

Việc điều trị sớm, sẽ giúp bạn khỏi bệnh nhanh hơn và tránh được những biến chứng không mong muốn.

Căng thẳng trở thành vấn đề khi nào?

Nếu stress quá độ, diễn ra liên tục sẽ dẫn tới sức khỏe tâm lý và thể chất chán nản, mệt mỏi, tiêu hóa kém, suy giảm miễn dịch và thậm chí có thể gây ra bệnh trầm cảm ảnh hưởng đến nhiều mối quan hệ xung quanh.

Những người có yếu tố nguy cơ cao mắc stress như:

• Người cơ thể yếu: Suy dinh dưỡng, thường xuyên ốm đau,..
• Môi trường sống không lành mạnh
• Công việc quá sức
• Người thiếu tự tin, ít mối quan hệ xã hội
• Ảnh hưởng stress từ những người xung quanh

Triệu chứng Stress cần hỗ trợ điều trị:

• Căng thẳng kéo dài và không kiểm soát được: Nếu căng thẳng diễn ra liên tục và bạn cảm thấy không thể kiểm soát hoặc giảm bớt nó qua các phương pháp tự nhiên như nghỉ ngơi hoặc thư giãn, điều này có thể là dấu hiệu cần sự can thiệp từ chuyên gia.
• Ảnh hưởng đến giấc ngủ: Căng thẳng có thể gây mất ngủ hoặc giấc ngủ không ngon, khiến bạn luôn mệt mỏi và kiệt sức. Khi các rối loạn giấc ngủ kéo dài, chúng có thể gây ra nhiều vấn đề khác cho sức khỏe.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất: Nếu bạn gặp các triệu chứng thể chất như đau đầu, đau dạ dày, tăng huyết áp, hay các bệnh lý khác thường xuyên tái phát mà không có lý do cụ thể, căng thẳng có thể là nguyên nhân.
• Các triệu chứng tâm lý tiêu cực: Căng thẳng quá mức có thể gây lo âu, trầm cảm, cáu gắt hoặc cảm giác tuyệt vọng. Khi các triệu chứng này trở nên nghiêm trọng và kéo dài, việc điều trị là cần thiết để tránh các vấn đề tâm lý nặng hơn.
• Giảm hiệu suất làm việc và học tập: Nếu căng thẳng làm bạn mất tập trung, hay quên, hoặc không thể hoàn thành công việc hay học tập như bình thường, nó có thể ảnh hưởng đến khả năng sống độc lập và cần sự can thiệp từ chuyên gia.
• Xu hướng lạm dụng chất kích thích: Nếu bạn bắt đầu sử dụng rượu, thuốc lá, hoặc các loại thuốc an thần, thuốc ngủ để giải quyết căng thẳng, đây là một dấu hiệu nguy hiểm, cần điều trị ngay để tránh lạm dụng và phụ thuộc vào chúng.
• Xuất hiện ý nghĩ tiêu cực hoặc tự tử: Đây là dấu hiệu cực kỳ nghiêm trọng của căng thẳng và cần sự can thiệp ngay lập tức. Khi cảm thấy tuyệt vọng hoặc có ý nghĩ làm hại bản thân, hãy tìm sự giúp đỡ từ người thân hoặc chuyên gia ngay.

Các biến chứng do Stress gây ra

Stress nếu không được điều trị có thể dẫn tới biến chứng nguy hại đến sức khỏe như:

• bệnh rối loạn thần kinh
• các bệnh tim mạch, bệnh đường tiêu hóa, sinh lý giảm sút
• cơ thể dần dần suy yếu dễ mắc những bệnh truyền nhiễm,…

Phương pháp điều trị stress

Tùy thuộc vào mức độ và sự hợp tác của người bệnh, mà bác sĩ hoặc các chuyên gia sẽ đưa ra các giải pháp kết hợp khác nhau.

• Tâm lý trị liệu
• Thuốc
• Thay đổi lối sống
  • Rèn luyện sức khỏe: Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, tập thiền, tập yoga,…
  • Ăn uống khoa học: Ăn đầy đủ nhóm chất, không bỏ bữa, không ăn đồ ăn nhanh hoặc chất kích thích như rượu bia,…
  • Kiểm soát cảm xúc: Thư giãn, nghe nhạc, đọc sách, trồng cây, nấu ăn,…
  • Thiết lập nhiều mối quan hệ tích cực, lành mạnh
  • Châm cứu, massage