Hợp đồng thông minh (Smart Contracts) là gì?

Hợp đồng thông minh (Smart Contracts) nổi lên như một giải pháp đột phá trong việc tối ưu hóa quy trình giao dịch và quản lý. Được xây dựng trên nền tảng blockchain. Smart Contracts mang lại sự minh bạch, tự động hóa và an toàn cao. Nó dần thay thế cho các phương thức hợp đồng truyền thống cồng kềnh, từ tài chính phi tập trung (DeFi) đến bảo hiểm và các chuỗi cung ứng và bất động sản. Smart Contracts đang thay đổi cách chúng ta tương tác và thực hiện các thỏa thuận trong thế giới số hóa.

Smart Contracts là gì?

Smart Contract (Hợp đồng thông minh) là các chương trình chạy trên blockchain, tự động thực hiện, kiểm soát và ghi lại những sự kiện, hành động có liên quan đến nhau về mặt pháp lý dựa theo những điều khoản của hợp đồng hoặc thỏa thuận.

Đặc điểm của Hợp đồng thông minh

Tự thực thi

Smart contract tự động thực thi mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba. Khi điều kiện được đáp ứng, chúng thực hiện các hành động được xác định trước.

Không phụ thuộc vào bên thứ ba

Smart contract hoạt động độc lập và không phụ thuộc vào bất kỳ bên thứ ba nào như ngân hàng, luật sư hoặc tổ chức trung gian khác. Điều này giúp giảm thiểu chi phí và thời gian giao dịch.

Không thể xóa hoặc thay đổi

Một khi smart contract được triển khai, chúng không thể bị xóa và thay đổi mà không cần sự đồng thuận của tất cả các bên tham gia. Điều này đảm bảo tính vẹn toàn của giao dịch giữa các bên.

Tính minh bạch

Hợp đồng thông minh luôn được lưu trữ trên blockchain, do đó tất cả mọi người đều có thể kiểm tra thông tin trên hợp đồng, bao gồm điều khoản, thời gian thực hiện….

Cách hoạt động của Smart Contract

Các yếu tố cấu thành của một Hợp đồng thông minh

• Có chủ thể tham gia hợp đồng

Chủ thể trực tiếp ký kết hợp đồng. Từng chủ thể được cấp quyền truy cập, giám sát quá trình thực thi hợp đồng.

• Điều khoản hợp đồng

Tất cả điều khoản trong hợp đồng đều thể hiện theo dạng chuỗi, qua quá trình mã hóa đặc biệt.

• Chữ ký số của chủ thể tham gia

Chữ ký số giống như một lời xác nhận cho biết các chủ thể tham gia đồng ý với điều khoản và cách thức thực thi.

• Blockchain phân quyền

Sau khi hoàn tất quá trình xác nhận, hợp đồng thông minh cần phải được tải lên nền tảng phân quyền Blockchain. Tại đây, Blockchain lại phân phối dữ liệu đến mạng lưới nút điều hành (node). Mọi thay đổi đều phải thông qua tất cả nút điều hành.

Cách thức hoạt động

Hợp đồng thông minh hoạt động theo hướng tự động với điều kiện đầu vào cho sẵn.

• Khi các điều khoản của hợp đồng được viết theo ngôn ngữ lập trình- tức là đã cung cấp đầu vào cho quá trình xử lý tiếp theo.
• Trải qua quá trình mã hóa, sau đó mới lưu lại trên Blockchain.
• Tiếp theo, từng nút điều hành lại nhận các đoạn mã phân phối từ hệ thống.
• Ngay khi nhận được lệnh triển khai, Smart Contact sẽ lập tức thực thi điều khoản ghi trong hợp đồng và lưu lại toàn bộ dữ liệu trong quá trình thực thi.

Đối với Smart Contract trên Blockchain, chủ thể được cấp quyền có thể truy cập và theo dõi quá trình thực thi hợp đồng.

Ứng dụng của Smart Contracts

Ứng dụng tài chính phi tập trung (DeFi DApp)

DeFi DApp cung cấp những dịch vụ song song cho ngành tài chính, ngân hàng như: Cho vay, tiết kiệm, giao dịch và một số loạt dịch vụ tài chính khác.
Với tính minh bạch cao, chức năng 24/7 và chi phí thấp hơn nhờ sử dụng hợp đồng thông minh, DApp có khả năng hạ thấp rào cản gia nhập lĩnh vực dịch vụ tài chính cho người dân toàn cầu.
Người dùng có thể tham gia vào thế hệ dịch vụ tài chính mới này mà không cần quyền giám hộ tập trung hoặc trả phí trung gian.

NFT và Hợp đồng thông minh: Công nghệ chuỗi khối trong trò chơi

Công nghệ chuỗi khối trong trò chơi thường được thúc đẩy bởi các mã thông báo không thể thay thế (NFT) – tài sản kỹ thuật số độc đáo đại diện cho nội dung trong trò chơi.
NFT được phát triển dựa vào hợp đồng thông minh. Những mã thông báo này là duy nhất, hiếm và không thể phân chia, tạo điều kiện thuận lợi cho quyền sở hữu của người chơi. Những trò chơi dựa trên hợp đồng thông minh có tiềm năng thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi và tạo ra mô hình giá trị công bằng hơn.

Hợp đồng thông minh và Blockchain trong ngành pháp lý

Hợp đồng thông minh đại diện cho một bước phát triển mới khác trong không gian này và có khả năng sớm trở thành sự lựa chọn cho các bên tham gia thỏa thuận pháp lý, góp phần giảm chi phí phát sinh từ việc thuê luật sư và trung gian.
Việc sử dụng rộng rãi hợp đồng thông minh riêng biệt cho vô số loại giao dịch có thể giảm chi phí và tăng tốc độ thực hiện.

Blockchain trong bất động sản

Hợp đồng thông minh đang thúc đẩy quyền sở hữu một phần tài sản. Do đó, nó làm giảm bớt rào cản gia nhập đầu tư cho nhiều người, làm lại tài liệu và quy trình giao dịch bằng cách hợp nhất giao dịch blockchain và bất động sản.

Khi một phần tài sản được mã hóa, phần lớn việc lưu giữ hồ sơ cần thiết có thể diễn ra thông qua hợp đồng thông minh liên quan, qua đó tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho các bên.

Sử dụng hợp đồng thông minh trong cơ cấu doanh nghiệp: Xây dựng DAO

DAO sử dụng hợp đồng thông minh để mã hóa cấu trúc công ty. Nhờ đó, DAO tiết kiệm khá nhiều chi phí hành chính bao gồm: Không gian văn phòng, tuyển dụng và trả lương,…

Ứng dụng của Hợp đồng thông minh trong công nghệ mới nổi

Smart Contract tạo điều kiện thuận lợi cho tác vụ tính toán phức tạp, liên quan đến học máy (ML) và trí tuệ nhân tạo (AI).
AI có thể cho phép xây dựng hợp đồng thông minh và DApp cấp doanh nghiệp phức tạp hơn, phản ứng nhanh hơn, hiện đại với nhiều tiện ích hơn.

Ứng dụng trong thương mại quốc tế

Các doanh nghiệp trên thế giới có thể tham gia vào các hệ sinh thái tài chính để thực hiện các hợp đồng thông minh. Chẳng hạn mạng tài chính thương mại we.trade do IBM Blockchain điều hành cho phép các doanh nghiệp thực hiện các giao dịch thông minh được tiêu chuẩn và đơn giản hóa.

Kết nối nhà bán lẻ và nhà cung cấp

Những tranh chấp giữa nhà cung cấp và nhà bán lẻ có thể được giải quyết nhanh chóng thông qua Smart Contract.

Tác động của Smart Contracts đối với kinh tế và xã hội.

Tác động đối với kinh tế

Tăng cường tính minh bạch và giảm thiểu gian lận

Hợp đồng thông minh được lưu trữ trên blockchain, nơi mọi giao dịch đều công khai và không thể chỉnh sửa. Điều này giúp giảm rủi ro gian lận trong các giao dịch tài chính và thương mại.

Cắt giảm chi phí trung gian

Nhờ khả năng tự động hóa, Smart Contracts loại bỏ nhu cầu về các bên trung gian như ngân hàng, luật sư hay công ty bảo hiểm, giúp giảm chi phí giao dịch. Điều này đặc biệt có lợi trong các lĩnh vực như tài chính phi tập trung (DeFi).

Thúc đẩy giao dịch xuyên biên giới

Với tính phi tập trung và hoạt động dựa trên blockchain, Smart Contracts hỗ trợ giao dịch xuyên biên giới nhanh chóng và hiệu quả, không bị ràng buộc bởi hệ thống ngân hàng truyền thống hoặc các rào cản pháp lý phức tạp.

Tăng tốc độ giao dịch

Thay vì mất vài ngày để xử lý các hợp đồng truyền thống, Smart Contracts có thể hoàn tất giao dịch trong vài phút, giúp tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả kinh tế.

Tác động đối với xã hội

Thay đổi cách con người tương tác và tin tưởng

Smart Contracts giảm sự phụ thuộc vào lòng tin giữa các bên tham gia giao dịch, thay vào đó là sự tin tưởng vào công nghệ. Điều này thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác giữa những người không quen biết hoặc từ các quốc gia khác nhau.

Hỗ trợ sự minh bạch trong các dịch vụ công cộng

Chính phủ có thể áp dụng Smart Contracts để minh bạch hóa các quy trình công như đấu thầu, trợ cấp hoặc phát hành giấy tờ pháp lý. Điều này giúp giảm tham nhũng và tăng cường sự tin tưởng của công dân vào hệ thống.

Thay đổi cấu trúc lao động và việc làm

Nhiều ngành nghề trung gian (như môi giới, kế toán) có thể bị ảnh hưởng hoặc thay thế bởi Smart Contracts. Điều này đòi hỏi lực lượng lao động phải thích nghi và phát triển các kỹ năng liên quan đến công nghệ blockchain.

Hỗ trợ công bằng xã hội

Smart Contracts có thể giúp cung cấp các dịch vụ tài chính cho các nhóm người không được tiếp cận ngân hàng (unbanked) ở các khu vực nông thôn hoặc quốc gia đang phát triển, thúc đẩy sự công bằng trong tiếp cận nguồn lực kinh tế.