Hàng hoá công cộng (Public Good) là gì? 

Hàng hóa công cộng (Public Good) là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học, đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sự cân bằng và phát triển của xã hội. Với đặc tính không cạnh tranh và không loại trừ, hàng hóa công cộng như đường phố, hệ thống chiếu sáng công cộng, hay an ninh quốc gia không chỉ phục vụ một cá nhân mà còn mang lại lợi ích cho toàn bộ cộng đồng.

Hàng hoá công cộng (Public Good) là gì? 

Hàng hóa công cộng (Public Goods) là những sản phẩm mà không thể ngăn cản ai sử dụng và khi một người sử dụng nó, người khác vẫn có thể sử dụng nó mà không làm giảm đi sự sẵn có của nó.

Ví dụ, quốc phòng là một hàng hóa công cộng – nếu quốc gia có hệ thống quốc phòng, thì tất cả công dân đều được bảo vệ mà không thể loại trừ ai.

Đặc điểm chính của hàng hóa công cộng

• Không thể loại trừ (Nonexcludable)

Điều này có nghĩa là khi một hàng hóa công cộng được cung cấp, không thể ngăn cản người khác sử dụng nó, ngay cả khi họ không trả tiền.

• Không cạnh tranh trong tiêu dùng (Nonrivalrous)

Khi một người sử dụng hàng hóa công cộng, việc sử dụng của họ không làm giảm khả năng người khác sử dụng cùng hàng hóa đó.

• Khả năng tạo ra ngoại tác tích cực 

Hàng hóa công cộng thường tạo ra ngoại tác tích cực – các lợi ích mà người không tham gia vào việc sản xuất hoặc chi trả vẫn được hưởng. 

• Khả năng thị trường sản xuất hàng hóa công cộng

Dù chính phủ có thể tài trợ cho hàng hóa công cộng qua thuế, thị trường đôi khi cũng có thể cung cấp những hàng hóa này. Ví dụ, đài phát thanh truyền thống là một hàng hóa công cộng vì không thể ngừng phát sóng cho những người không trả tiền, nhưng các đài phát thanh có thể thu lợi từ quảng cáo, khiến những người mua hàng hóa quảng cáo cũng đóng góp vào chi phí của dịch vụ phát thanh.

Các loại hàng hoá công cộng

Hàng hóa công cộng có thể được phân loại thành nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào cách thức và mức độ mà chúng cung cấp lợi ích cho xã hội. Dưới đây là một số loại hàng hóa công cộng phổ biến:

1. Hàng hóa công cộng hoàn toàn (Pure Public Goods)

Đặc điểm: Những hàng hóa này hoàn toàn không thể loại trừ và không cạnh tranh trong tiêu dùng. Điều này có nghĩa là khi hàng hóa được cung cấp, mọi người đều có thể sử dụng mà không làm giảm lượng hàng hóa có sẵn cho người khác.

2. Hàng hóa công cộng bán công (Quasi-public goods)

Đặc điểm: Những hàng hóa này có thể có đặc điểm của hàng hóa công cộng nhưng trong một số trường hợp có thể loại trừ hoặc có sự cạnh tranh trong tiêu dùng. Chúng thường được cung cấp bởi nhà nước nhưng có thể tính phí hoặc có giới hạn sử dụng.

3. Hàng hóa công cộng có tác động ngoại tác tích cực (Positive Externalities)

Đặc điểm: Các hàng hóa này mang lại lợi ích không chỉ cho những người tiêu dùng trực tiếp mà còn cho cả xã hội. Những lợi ích này không được phản ánh đầy đủ trong giá thị trường.

4. Hàng hóa công cộng không thể tránh khỏi (Non-excludable but Rivalrous)

Đặc điểm: Mặc dù không thể loại trừ một số người khỏi việc sử dụng hàng hóa, nhưng sự cạnh tranh trong tiêu dùng vẫn có thể xảy ra khi tài nguyên có hạn.

Sự khác biệt giữa hàng hóa công cộng và các loại hàng hóa khác.

Có rất nhiều loại hàng hóa khác ngoài hàng hóa công cộng như: Hàng hóa riêng tư, hàng hóa bán công, hàng hóa có ngoại tác, hàng hóa Club Goods

• Hàng hóa công cộng có những đặc điểm và tính chất riêng biệt so với các loại hàng hóa khác. 

Hàng hóa công cộng không thể loại trừ và không có sự cạnh tranh trong tiêu dùng. Chúng mang lại lợi ích cho tất cả mọi người và thường được cung cấp bởi nhà nước.

Ví dụ: Quốc phòng, không khí sạch,…

• Hàng hóa riêng tư có thể được sở hữu và tiêu dùng bởi cá nhân, có tính chất có thể loại trừ và cạnh tranh.
• Hàng hóa bán công
• Hàng hóa có ngoại tác có thể tạo ra tác động tích cực hoặc tiêu cực đối với xã hội mà không phải lúc nào cũng được tính vào trong giá trị thị trường.
• Hàng hóa club là hàng hóa có thể cung cấp cho nhóm người sử dụng nhưng không có sự cạnh tranh trong tiêu dùng.