FDI là gì?

Trong thời kỳ hội nhập kinh tế toàn cầu, FDI (Foreign Direct Investment) hay đầu tư trực tiếp nước ngoài đã trở thành một thuật ngữ quen thuộc và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nhiều quốc gia. Đây không chỉ là nguồn vốn mà còn là cầu nối mang đến công nghệ, kỹ thuật và kinh nghiệm quản lý hiện đại từ các quốc gia phát triển.

FDI là gì?

FDI (Foreign Direct Investment – Đầu tư trực tiếp nước ngoài) là hình thức đầu tư mà trong đó, một công ty hoặc cá nhân từ một quốc gia đầu tư vào một công ty ở quốc gia khác bằng cách sở hữu cổ phần, chi nhánh, hoặc các cơ sở sản xuất. Mục đích của FDI là để trực tiếp kiểm soát hoặc có ảnh hưởng lớn đối với hoạt động kinh doanh của công ty nước ngoài. FDI khác với đầu tư gián tiếp (như đầu tư vào cổ phiếu hoặc trái phiếu của công ty khác), vì FDI bao gồm việc sở hữu tài sản, nhà máy, công ty con hoặc liên kết trực tiếp tại quốc gia nhận đầu tư.

Các loại hình FDI là gì?

FDI có thể được phân thành nhiều loại hình khác nhau tùy thuộc vào cách thức thực hiện và mục tiêu của đầu tư. Các loại hình FDI chính bao gồm:

• Đầu tư xanh (Greenfield Investment): Đây là hình thức FDI trong đó nhà đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất hoặc văn phòng mới từ đầu tại quốc gia nhận đầu tư. Đầu tư xanh tạo ra cơ sở vật chất mới và tạo ra việc làm tại quốc gia tiếp nhận.

• Liên doanh (Joint Venture): Đây là hình thức mà một công ty nước ngoài hợp tác với công ty nội địa để thành lập một công ty mới chung. Mỗi bên chia sẻ rủi ro và lợi ích từ việc điều hành công ty mới này. Liên doanh thường được sử dụng khi công ty nước ngoài muốn tận dụng kiến thức và kênh phân phối của đối tác địa phương.

• Mua lại hoặc sáp nhập (Mergers and Acquisitions – M&A): Đây là hình thức mà công ty nước ngoài mua lại hoặc sáp nhập với công ty địa phương để mở rộng thị trường hoặc gia tăng thị phần nhanh chóng. Hình thức này giúp tiết kiệm thời gian và chi phí, nhưng cũng có thể dẫn đến các vấn đề liên quan đến sự điều hành và văn hóa công ty.

• Đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng: Các nhà đầu tư FDI có thể đầu tư vào các dự án lớn về cơ sở hạ tầng như giao thông, năng lượng, nước sạch, và viễn thông. Những khoản đầu tư này không chỉ giúp cải thiện cơ sở hạ tầng mà còn đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế quốc gia.

FDI có tác động như thế nào đến phát triển kinh tế?

Tác động đến tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Tăng trưởng kinh tế có mối tương quan thuận chiều với tốc độ tăng thu hút FDI thực hiện hàng năm ở Việt Nam. Vốn FDI chiếm một tỷ trọng đáng kể trong tổng vốn đầu tư của toàn xã hội. Việc gia tăng vốn FDI được giải ngân sẽ làm mở rộng quy mô sản xuất của các ngành kinh tế, từ đó tạo điều kiện thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Bên cạnh đó, FDI cũng giúp đẩy mạnh xuất khẩu, đóng góp vào thặng dư cán cân thương mại của Việt Nam, từ đó thúc đẩy tăng trưởng GDP. 

Sự tập trung vốn FDI trong ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và một số ngành công nghiệp khác, là nhân tố quan trọng thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại, góp phần xây dựng môi trường kinh tế năng động và gia tăng năng lực sản xuất các sản phẩm chứa hàm lượng chất xám cao trong nền kinh tế. FDI góp phần chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị hàng nông sản xuất khẩu.

Tác động của FDI đến thị trường lao động và vấn đề việc làm

Khu vực doanh nghiệp FDI đã tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp cho rất nhiều lao động trong các ngành công nghiệp phụ trợ hay các doanh nghiệp khác nằm trong chuỗi cung ứng hàng hoá cho các doanh nghiệp FDI.

Bên cạnh mức lương cao, khu vực FDI cũng góp phần quan trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam thông qua hệ thống đào tạo nội bộ trong doanh nghiệp hoặc liên kết với các cơ sở đào tạo ngoài doanh nghiệp. Điều này góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, năng suất lao động trong doanh nghiệp FDI, tạo hiệu ứng tích cực, thúc đẩy nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nói chung ở Việt Nam thông qua việc dịch chuyển lao động từ khu vực FDI sang các khu vực còn lại.

Tác động của FDI trong cải tiến khoa học – công nghệ

Khu vực FDI đã góp phần nâng cao trình độ công nghệ, là kênh quan trọng giúp Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng hơn cả về kinh tế – xã hội với các quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. FDI được kỳ vọng là kênh quan trọng để tiếp thu công nghệ tiên tiến trên thế giới, đặc biệt là trong một số ngành như: Điện tử, công nghiệp phần mềm, công nghệ sinh học…

Tác động của FDI đến môi trường

Khu vực FDI đã tích cực tham gia vào quá trình chuyển giao công nghệ xanh, thực hiện đầy đủ trách nhiệm xã hội, xây dựng và nâng cao nhận thức về nền kinh tế xanh cho người lao động và người tiêu dùng. Có thể kể đến lợi thế của FDI đối với việc phát triển bảo vệ môi trường tại Việt Nam.

Những nhân tố thúc đẩy đầu tư trực tiếp nước ngoài

1. Chính sách và môi trường pháp lý thuận lợi

Chính sách hỗ trợ FDI: Các quốc gia có chính sách khuyến khích đầu tư nước ngoài thông qua việc giảm thuế, cấp phép nhanh chóng, và cung cấp các ưu đãi tài chính cho các nhà đầu tư.

Môi trường pháp lý ổn định: Hệ thống pháp lý rõ ràng và minh bạch giúp các nhà đầu tư cảm thấy an toàn và tin tưởng vào việc đầu tư. Điều này bao gồm việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ các khoản đầu tư, và giải quyết tranh chấp đầu tư.

Chính trị ổn định: Một môi trường chính trị ổn định sẽ giảm thiểu rủi ro cho các nhà đầu tư nước ngoài. Sự ổn định chính trị giúp đảm bảo rằng các chính sách sẽ không thay đổi đột ngột và không có những thay đổi đột ngột về quy định có thể ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư.

2. Thị trường tiêu thụ và quy mô thị trường

Thị trường lớn và tiềm năng: Các quốc gia có thị trường tiêu thụ lớn hoặc đang phát triển, với nhu cầu tiêu dùng cao, sẽ thu hút FDI. Đặc biệt là khi quốc gia đó có dân số đông và tầng lớp trung lưu đang tăng trưởng, đây sẽ là một yếu tố quan trọng đối với các nhà đầu tư.

Khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu: Các quốc gia nằm trong các hiệp định thương mại tự do hoặc có các mối quan hệ thương mại mạnh mẽ với các quốc gia khác sẽ thu hút nhiều FDI, vì các nhà đầu tư có thể dễ dàng tiếp cận thị trường quốc tế từ quốc gia đó.

3. Tài nguyên thiên nhiên và lao động

Tài nguyên thiên nhiên phong phú: Các quốc gia có tài nguyên thiên nhiên dồi dào như dầu mỏ, khoáng sản, nông sản hoặc năng lượng tái tạo thu hút các nhà đầu tư muốn khai thác và sản xuất. Các nguồn tài nguyên này có thể giúp giảm chi phí sản xuất và thu hút các nhà đầu tư quốc tế.

Lao động chi phí thấp và chất lượng cao: Các quốc gia có lực lượng lao động rẻ và có trình độ tay nghề cao, hoặc các quốc gia có chương trình đào tạo nghề tốt sẽ thu hút FDI từ các công ty quốc tế muốn tận dụng chi phí lao động thấp mà vẫn đảm bảo chất lượng công việc.

4. Cơ sở hạ tầng và công nghệ

Cơ sở hạ tầng phát triển: Cơ sở hạ tầng như giao thông, viễn thông, năng lượng và nước sạch đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI. Các quốc gia có cơ sở hạ tầng hiện đại và đáp ứng được yêu cầu của các nhà đầu tư sẽ giúp giảm chi phí vận hành và tối ưu hóa quá trình sản xuất.

Ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo: Các quốc gia có mức độ đổi mới sáng tạo cao và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong các ngành công nghiệp sẽ thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ cao, sản xuất thông minh, và các ngành dịch vụ.

5. Khả năng cạnh tranh và lợi thế chi phí

Chi phí sản xuất thấp: Các quốc gia có chi phí sản xuất thấp, đặc biệt là chi phí lao động và nguyên liệu, sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài. Việc giảm thiểu chi phí này giúp các nhà đầu tư tăng lợi nhuận và mở rộng quy mô sản xuất.

Cạnh tranh ngành công nghiệp: Mức độ cạnh tranh trong ngành công nghiệp và khả năng tạo ra các sản phẩm có giá trị gia tăng cao sẽ thúc đẩy các công ty nước ngoài tìm kiếm cơ hội đầu tư.

6. Sự hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu

Hiệp định thương mại và liên kết quốc tế: Các quốc gia ký kết các hiệp định thương mại tự do hoặc tham gia vào các tổ chức quốc tế như WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới), APEC (Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương), hoặc các khu vực thương mại tự do sẽ có nhiều cơ hội thu hút FDI, nhờ vào việc mở cửa thị trường và giảm thuế quan.

Mạng lưới đầu tư quốc tế: Các quốc gia có quan hệ ngoại giao và thương mại mạnh mẽ với các quốc gia phát triển hoặc các nền kinh tế lớn cũng thu hút nhiều đầu tư trực tiếp nước ngoài.

7. Môi trường xã hội và văn hóa

Thái độ đối với đầu tư nước ngoài: Môi trường xã hội của quốc gia đó cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI. Các quốc gia cởi mở với đầu tư nước ngoài, khuyến khích sự đa dạng văn hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống sẽ tạo sự tin tưởng cho các nhà đầu tư.

Sự phát triển của xã hội dân sự và các tổ chức: Các quốc gia có môi trường xã hội ổn định, không có tham nhũng và có các tổ chức dân sự phát triển sẽ tạo ra niềm tin cho các nhà đầu tư, đặc biệt là các công ty đa quốc gia.

8. Chính sách bảo vệ môi trường và phát triển bền vững

Cam kết phát triển bền vững: Các quốc gia đang cam kết phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và giảm thiểu tác động tiêu cực của hoạt động kinh tế đối với hành tinh sẽ thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến vấn đề xã hội và môi trường.