CƯỜNG GIÁP LÀ GÌ? TRIỆU CHỨNG, NGUYÊN NHÂN, HẬU QUẢ VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

I. Cường giáp là gì?

Cường giáp là một bệnh lý liên quan đến sự hoạt động quá mức của tuyến giáp – cơ quan nhỏ hình con bướm nằm trước cổ. Tuyến giáp có vai trò sản xuất hormone thyroxine (T4) và triiodothyronine (T3), giúp điều chỉnh mọi chức năng của cơ thể từ trao đổi chất, tiêu hóa, đến nhịp tim.

Khi tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái “chạy đua”, gây ra hàng loạt triệu chứng như tim đập nhanh, giảm cân không kiểm soát, và mất ngủ.

II. Triệu chứng của cường giáp

Triệu chứng cường giáp rất đa dạng và ảnh hưởng đến hầu hết các hệ cơ quan trong cơ thể. Một số biểu hiện dễ nhận biết bao gồm:

1. Các triệu chứng phổ biến

• Giảm cân không rõ nguyên nhân:
  Người bệnh giảm cân nhanh chóng dù vẫn ăn uống bình thường, thậm chí ăn nhiều hơn.
• Nhịp tim nhanh, đánh trống ngực:
  Tim có thể đập nhanh hơn 100 nhịp/phút hoặc không đều, gây cảm giác khó chịu ở ngực.
• Run tay:
  Người bệnh thường xuyên cảm thấy tay run, khó kiểm soát khi cầm nắm đồ vật.
• Khó chịu với nhiệt độ nóng:
  Dù trời không nóng, bạn vẫn cảm thấy bức bối, đổ mồ hôi nhiều hơn.
• Bướu cổ:
  Tuyến giáp phình to gây sưng ở cổ, đôi khi nhìn thấy rõ bằng mắt thường.

2. Triệu chứng ở phụ nữ

• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt không đều, có thể ngắn hoặc dài hơn bình thường.
• Tăng nguy cơ vô sinh nếu không điều trị kịp thời.

3. Triệu chứng ở trẻ em

• Kích thích quá mức, mất tập trung khi học tập.
• Cân nặng giảm bất thường dù trẻ vẫn ăn uống đầy đủ.

4. Triệu chứng ở người cao tuổi

• Yếu cơ, dễ ngã.
• Nhịp tim không đều, đặc biệt dễ dẫn đến rung nhĩ – một biến chứng nguy hiểm.

III. Nguyên nhân gây cường giáp

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến cường giáp, bao gồm:

1. Bệnh Graves

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của cường giáp. Bệnh Graves là một bệnh tự miễn, khi hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào tuyến giáp, kích thích tuyến này sản xuất quá nhiều hormone.

Dấu hiệu đặc trưng: Bệnh Graves thường gây bướu cổ và lồi mắt, khiến mắt trông to hơn, đỏ và khô.

2. Bướu giáp nhân hoặc bướu cổ đa nhân

Tuyến giáp phát triển các nốt hoặc u nhỏ, làm tăng sản xuất hormone tuyến giáp không kiểm soát.

3. Viêm tuyến giáp

Tuyến giáp bị viêm (do nhiễm virus hoặc các bệnh lý khác) làm rò rỉ lượng lớn hormone vào máu.

4. Dùng quá nhiều iốt

Iốt là thành phần quan trọng để sản xuất hormone tuyến giáp. Khi cơ thể nhận quá nhiều iốt từ thực phẩm hoặc thuốc, tuyến giáp có thể bị kích thích hoạt động quá mức.

5. Ảnh hưởng từ thuốc điều trị

Một số loại thuốc chứa iốt hoặc thuốc chống loạn nhịp tim (amiodarone) có thể gây ra cường giáp.

IV. Cường giáp ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống hàng ngày?

Cường giáp không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động lớn đến tâm lý và cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

1. Sức khỏe thể chất

• Hệ tim mạch: Tim đập nhanh, rung nhĩ, hoặc suy tim nếu không điều trị kịp thời.
• Hệ cơ xương: Loãng xương, yếu cơ, đau nhức khớp.

2. Tâm lý

• Dễ cáu gắt, lo âu, và bồn chồn không rõ nguyên nhân.
• Một số người bị cường giáp kéo dài có thể rơi vào trạng thái trầm cảm.

3. Cuộc sống xã hội

• Khó tập trung, hiệu suất công việc giảm.
• Run tay khiến các công việc hàng ngày như cầm bút, gõ bàn phím trở nên khó khăn.

V. Làm thế nào để chẩn đoán cường giáp?

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ kiểm tra bướu cổ, nhịp tim và các dấu hiệu khác qua quan sát.

2. Xét nghiệm máu

• Hormone TSH: Mức TSH thấp thường là dấu hiệu đầu tiên của cường giáp.
• Hormone T3 và T4: Tăng cao bất thường.

3. Xạ hình tuyến giáp

Giúp bác sĩ xác định nguyên nhân, chẳng hạn như bệnh Graves hoặc bướu giáp nhân.

4. Siêu âm tuyến giáp

Phát hiện kích thước tuyến giáp và sự hiện diện của các nốt.

VI. Điều trị cường giáp

Việc điều trị cường giáp phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng, và sức khỏe tổng quát của người bệnh.

1. Thuốc kháng giáp

Methimazole và propylthiouracil là hai loại thuốc phổ biến giúp giảm sản xuất hormone tuyến giáp.

2. Iốt phóng xạ

Phương pháp này sử dụng iốt phóng xạ để phá hủy tế bào tuyến giáp hoạt động quá mức.

3. Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp

Dành cho trường hợp nặng hoặc không thể sử dụng thuốc và iốt phóng xạ.

4. Thuốc ức chế beta

Những thuốc này không làm giảm hormone tuyến giáp nhưng giúp kiểm soát triệu chứng như tim đập nhanh và run tay.

VII. Biện pháp phòng ngừa cường giáp

1. Kiểm soát lượng iốt trong chế độ ăn: Không bổ sung quá nhiều iốt nếu không cần thiết.
2. Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu bạn có tiền sử gia đình mắc bệnh tuyến giáp.
3. Giữ tinh thần thoải mái: Stress kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

VIII. Câu hỏi thường gặp về cường giáp

1. Cường giáp có nguy hiểm không?

Nếu không điều trị, cường giáp có thể gây biến chứng nghiêm trọng như rung nhĩ, suy tim, hoặc bão giáp – tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

2. Người bị cường giáp nên ăn gì?

• Thực phẩm nên ăn: Rau xanh, thực phẩm giàu canxi, protein.
• Thực phẩm nên tránh: Hải sản, muối iốt, và đồ uống chứa caffeine.

3. Cường giáp có chữa khỏi hoàn toàn không?

Có, nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bạn có thể kiểm soát bệnh tốt hoặc khỏi hoàn toàn.

IX. Kết luận

Cường giáp là bệnh lý không hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và cuộc sống nếu không điều trị kịp thời. Hiểu rõ về bệnh, triệu chứng và cách điều trị là bước đầu tiên giúp bạn kiểm soát tình trạng này. Nếu phát hiện bất kỳ triệu chứng nào, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị sớm nhất.