Cạnh tranh hoàn hảo là gì?

Cạnh tranh hoàn hảo là một trong những khái niệm kinh tế cơ bản, được xem như tiêu chuẩn lý tưởng để phân tích và so sánh các hình thức thị trường khác nhau. Trong mô hình này, không có doanh nghiệp nào chi phối thị trường, giá cả được quyết định hoàn toàn bởi cung và cầu, và người tiêu dùng có quyền tự do lựa chọn tối đa.

Cạnh tranh hoàn hảo là gì?

Cạnh tranh hoàn hảo (Perfect competition) là một thị trường lý tưởng trong đó có rất nhiều người mua và người bán, và họ đều có nguồn thông tin hoàn hảo, cân xứng. Vì thế, người bán hoàn toàn không có khả năng gì trong việc quyết định mức giá bán của thị trường, mà mức giá thị trường sẽ được tự định hình qua luật cung-cầu.

Khác với cạnh tranh độc quyền, trong cạnh tranh hoàn hảo đảm bảo người mua và người bán có thể nắm được giá cả mà họ có thể mua – bán, mà không có một doanh nghiệp nào có thể chi phối tác động tới mức giá trong cả ngắn, trung và dài hạn.

Đặc điểm của cạnh tranh hoàn hảo

• Các sản phẩm phải có sự đồng nhất

Các hàng hoá của thị trường cạnh tranh hoàn hảo là các hàng hoá thay thế hoàn hảo (Very good substitutes) với công dụng và chất lượng hoàn toàn như nhau.

• Mức giá được định sẵn bởi thị trường vì thế đường cầu là đường nằm ngang

Mức giá thị trường sẽ chính bằng cầu, bằng với mức doanh thu cận biên (marginal revenue: mức tăng tổng doanh thu khi bán thêm một đơn vị hàng hoá), và cũng bằng với doanh thu trên một sản phẩm.

• Thông tin đều sẵn có và hoàn hảo

Người mua và người bán hoàn toàn nắm được mức giá thành và thông tin chi tiết về sản phẩm, điều này giúp người tiêu dùng có những đánh giá chính xác nhất về sản phẩm và không bị mua hớ.

• Tại điểm cân bằng của thị trường, không có doanh nghiệp nào nhận được lợi nhuận kinh tế

Các doanh nghiệp sản xuất với mức chi phí trung bình trên sản phẩm thấp nhất, chính bằng chi phí cận biên (mức chi phí tăng thêm khi sản xuất thêm 1 sản phẩm) và bằng với doanh thu cận biên.

• Không có rào cản gia nhập thị trường

Lượng hàng hoá là hoàn toàn như nhau về giá và chất lượng, thông tin hoàn hảo, do đó các doanh nghiệp có thể tự do gia nhập hoặc rút lui khỏi thị trường. Nếu có công ty rút lui khỏi thị trường, sản lượng thị trường giảm và đẩy giá thị trường lên trong ngắn hạn, khuyến khích các doanh nghiệp khác gia tăng sản lượng, doanh thu và lợi nhuận kinh tế của doanh nghiệp sẽ tăng. Nếu có công ty gia nhập thị trường, sản lượng tăng, bởi thế giá thị trường sẽ giảm trong ngắn hạn, khiến các doanh nghiệp khác phải giảm sản lượng, doanh thu và lợi nhuận kinh tế của doanh nghiệp giảm.

Các mô hình lý thuyết trong kinh tế học

Mô hình Lý thuyết

• Mô hình dài hạn: Trong dài hạn, mô hình cạnh tranh hoàn hảo dự đoán rằng tất cả các công ty sẽ đạt được lợi nhuận bình quân (zero economic profit). Do việc gia nhập và rời khỏi thị trường tự do, lợi nhuận sẽ bị loại bỏ, và các công ty sẽ chỉ nhận được lợi nhuận kinh tế bằng không, tức là chỉ đủ để trang trải chi phí cơ hội.
• Mô hình ngắn hạn: Trong ngắn hạn, công ty có thể kiếm được lợi nhuận siêu ngắn hạn hoặc thậm chí phải chịu thua lỗ. Tuy nhiên, các công ty không thể duy trì lợi nhuận siêu ngắn hạn lâu dài, vì khi lợi nhuận tăng, các công ty khác sẽ gia nhập thị trường, làm giảm lợi nhuận.

Ví dụ minh họa:

Chợ nông sản: Một ví dụ gần gũi về cạnh tranh hoàn hảo là các chợ nông sản nơi nông dân bán các sản phẩm giống nhau, như rau củ quả. Các nông dân không thể kiểm soát giá bán, vì giá cả được xác định bởi cung và cầu trên thị trường.

Lý thuyết về Cạnh tranh Hoàn hảo

Mặc dù mô hình cạnh tranh hoàn hảo là lý thuyết, nó cung cấp cơ sở cho việc nghiên cứu các thị trường thực tế như cạnh tranh không hoàn hảo, độc quyền, hoặc cạnh tranh độc quyền. Thực tế, cạnh tranh hoàn hảo không tồn tại trong các nền kinh tế hiện đại do sự hiện diện của các yếu tố như độc quyền, cạnh tranh không hoàn hảo, hoặc sự bất đối xứng thông tin.