Tỷ lệ lợi nhuận (Profit Margin) là gì?

Tỷ lệ lợi nhuận, một chỉ số quen thuộc trong thế giới kinh doanh, chính là thước đo hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nó cho biết doanh nghiệp đang kiếm được bao nhiêu lợi nhuận trên mỗi đơn vị doanh thu. Giống như một tấm bản đồ chỉ đường, tỷ lệ lợi nhuận giúp các nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp và các bên liên quan khác định hướng và đánh giá khả năng sinh lời của một doanh nghiệp.

Tỷ lệ lợi nhuận (Profit Margin) là gì?

Profit Margin – Tỷ suất lợi nhuận/ Biên lợi nhuận, là chỉ số đo lường tài chính được biểu thị dưới dạng phần trăm (%), thể hiện mức chênh lệch giữa doanh thu so với lợi nhuận. Nói cách khác, chỉ số Profit Margin cho biết doanh nghiệp thu về bao nhiêu đồng lợi nhuận từ một đồng doanh thu được tạo ra.

Đặc điểm của Profit Margin trong từng ngành

Ngành có tỷ suất lợi nhuận cao

Các mặt hàng xa xỉ

Những công ty sản xuất các mặt hàng cao cấp như quần áo, đồ trang sức và mỹ phẩm thường có xu hướng tỷ suất lợi nhuận cao.

• • Các thương hiệu này có thế mạnh độc quyền và có vị thế cao trên thị trường
  • Họ có đủ khả năng tăng giá thành sản phẩm lên mức cao mà vẫn thu được lợi nhuận đáng kể mặc dù doanh số bán hàng thấp hơn.

Phần mềm và trò chơi điện tử

• • Các nhà phát triển trò chơi và phần mềm thường phải dành nhiều năm để hoàn thiện sản phẩm của mình.
  • Các doanh nghiệp này thường hưởng tỷ suất lợi nhuận cao từ bản quyền và từ hoạt động cung cấp dịch vụ công nghệ.

Dược phẩm và thiết bị y tế

Các công ty thiết bị y tế và thuốc chi hàng tỷ USD cho việc nghiên cứu và phát triển sản phẩm, nhưng cuối cùng vẫn có thể bù đắp những chi phí đó bằng cách bán các thiết bị và phương pháp điều trị được bảo hộ bằng sáng chế với mức lợi nhuận đáng kể.

Ngành có tỷ suất lợi nhuận thấp

Nhà hàng

Bởi vì họ phải đối mặt với nhiều loại chi phí, bao gồm nguyên liệu, nhân công, chi phí và tiền thuê nhà, các nhà hàng có xu hướng có tỷ suất lợi nhuận thấp hơn.

Giao thông vận tải

Chi phí cao cho cơ sở hạ tầng, bảo trì và nhiên liệu khiến tỷ suất lợi nhuận trong lĩnh vực giao thông vận tải thấp.

Sản phẩm nông nghiệp

Sự kết hợp của hàng tồn kho cao và nhu cầu lớn về tài nguyên, đất đai khiến nông nghiệp trở thành ngành kinh doanh có tỷ suất lợi nhuận ở mức thấp.

Vậy, tỷ suất lợi nhuận thấp hơn không có nghĩa là một công ty không kiếm ra tiền. Ngược lại, hầu hết các doanh nghiệp này bù đắp cho tỷ suất lợi nhuận thấp hơn bằng cách tăng lượng khách hàng, sản phẩm hoặc nguyên vật liệu bán ra.

Cách tính biên lợi nhuận gộp

Gross Profit Margin là tỷ suất lợi nhuận mà doanh nghiệp thu về trừ đi giá vốn hàng hóa, chi phí kinh doanh. Cách tính chỉ số Gross margin như sau:

Gross margin = Lợi nhuận gộp / Doanh thu thuần x 100%

Trong đó:

Doanh thu thuần = Doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ – các khoản giảm trừ
Lợi nhuận gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn sản phẩm đã bán

Các loại tỷ lệ lợi nhuận

Tỷ suất lợi nhuận gộp

Gross profit margin – Tỷ suất lợi nhuận gộp là một loại tỷ suất lợi nhuận đo lường sự khác biệt giữa doanh thu và giá vốn hàng bán, bao gồm các chi phí sản xuất trực tiếp như nguyên vật liệu, lương nhân công trực tiếp.

Công thức tính profit:

Biên lợi nhuận gộp = (Doanh thu – Giá vốn hàng bán)/Doanh thu x 100

Ví dụ: Nếu doanh thu trong kỳ của doanh nghiệp là 8.000$ và tổng chi phí bỏ ra là 6.000$, thì ta tính được biên lợi nhuận gộp như sau:

Biên lợi nhuận gộp = (8.000 – 6.000)/8.000 = 25%

Gross profit margin thường áp dụng cho một dòng sản phẩm cụ thể hơn là toàn bộ doanh nghiệp. Đây là căn cứ để doanh nghiệp đưa ra các quyết định về giá bởi vì tỷ số này chỉ ra ảnh hưởng của việc định giá sản phẩm đến lợi nhuận thu về. Nếu biên lợi nhuận gộp thấp thì có thể công ty cần phải xem xét đẩy giá thành sản phẩm lên cao hơn để tối ưu lợi nhuận.

Tỷ suất lợi nhuận hoạt động -Operating profit margin

Tỷ suất lợi nhuận hoạt động tương tự như tỷ suất lợi nhuận gộp ở chỗ nó đo lường doanh thu so với giá vốn hàng bán. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận hoạt động cũng bao gồm các khoản chi phí cố định không liên quan trực tiếp đến việc tạo ra sản phẩm. Các loại phí này có thể bao gồm phí thuê nhà xưởng, chi phí cho đồ dùng văn phòng, phí đầu tư thiết bị máy móc.

Biên lợi nhuận hoạt động = EBIT (Lợi nhuận trước thuế)/Doanh thu

Biên lợi nhuận hoạt động giúp đánh giá khả năng hoạt động của doanh nghiệp so với đối thủ cạnh tranh và các công ty cùng ngành. Nếu biên lợi nhuận của doanh nghiệp so với mặt bằng chung trên thị trường càng cao thì có nghĩa là doanh nghiệp đang quản lý chi phí hiệu quả hơn các đối thủ.

Tỷ suất lợi nhuận ròng- Net profit margin

Net profit margin – Tỷ suất lợi nhuận ròng bao gồm tất cả các chi phí kinh doanh của bạn, bao gồm giá vốn hàng bán, chi phí quản lý, thuế, lãi vay và khấu hao. Nói cách khác, tỷ lệ này phản ánh mối quan hệ giữa thu nhập ròng với doanh số bán hàng.

Biên lợi nhuận ròng = Lợi nhuận ròng sau thuế/Doanh thu

Ví dụ: Doanh nghiệp có tổng doanh thu trong kỳ là 150.000 $ và chi phí là 75.000 $. Vậy tỷ suất lợi nhuận ròng được tính như sau:

Biên lợi nhuận ròng = 75.000/150.000 x 100 = 50%

Yếu tố ảnh hưởng đến Gross Margin

Hiệu quả sản xuất

Gross profit margin được tính bằng tỷ lệ giữa lợi nhuận gộp và doanh thu. Trong đó, lợi nhuận gộp là khoản tiền thu được từ doanh thu trừ đi chi phí sản xuất hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

• Nếu công ty cải thiện hiệu quả sản xuất, giảm thiểu chi phí sản xuất và tăng sản lượng sản phẩm, lợi nhuận gộp sẽ tăng, dẫn đến Gross margin cũng tăng theo.
• Ngược lại, nếu hiệu quả sản xuất kém, chi phí sản xuất tăng và sản lượng giảm, lợi nhuận gộp giảm và Gross profit margin cũng bị kéo giảm theo.

Doanh thu bán hàng

• Nếu công ty có doanh thu bán hàng cao, và chi phí sản xuất không tăng theo tương xứng, lợi nhuận gộp sẽ tăng, dẫn đến tăng Gross margin.
• Nếu doanh thu giảm mà doanh nghiệp tối ưu được giá vốn bán hàng thì biên độ lợi nhuận sẽ không giảm theo. Trường hợp doanh thu không đủ chi trả chi phí đầu vào thì lúc này chỉ số Gross margin cũng không có ý nghĩa.

Chiến lược định giá sản phẩm

Định giá sản phẩm là quá trình xác định giá bán của sản phẩm/ dịch vụ của công ty. Khi định giá sản phẩm, doanh nghiệp cần tính toán chi phí sản xuất, chi phí kinh doanh và lợi nhuận mong muốn để xác định giá bán. Nếu đã tối ưu được vốn, đồng thời bán được hàng nhưng định giá kém vẫn khiến Gross margin thấp.

Nếu công ty định giá sản phẩm quá thấp so với chi phí sản xuất và kinh doanh, biên độ lợi nhuận cũng giảm. Ngược lại, nếu công ty định giá sản phẩm quá cao, khách hàng có thể không mua sản phẩm, dẫn đến doanh thu giảm, Gross margin giảm.

Quản lý rủi ro hiệu quả

Quản lý rủi ro là quá trình xác định, đánh giá và quản lý các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của công ty. Nếu công ty có chính sách quản lý rủi ro tốt, giảm thiểu được các rủi ro tiềm ẩn, giúp giảm chi phí phát sinh từ các rủi ro, điều này giúp biên độ lợi nhuận tăng.

Ý nghĩa của chỉ số

Để người trong cuộc và ngoài cuộc có thể nhìn nhận được cốt lõi và bản chất của tiền hiệu suất và năng lực hoạt động thì chỉ số cần nhìn vào là profit margin.

Chỉ số này đại diện cho sức khỏe tài chính của một doanh nghiệp.

• • Nó giúp đánh giá tiềm năng cũng như năng lực của doanh nghiệp trong việc tạo ra lợi nhuận.
  • Việc so sánh, đánh giá biên lợi nhuận sẽ giúp chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư xác định được khả năng sinh lời của công ty.

Tỷ suất lợi nhuận cao chứng tỏ:

• Hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đang ổn định và có khả năng sinh lời.
• Tỷ suất phí thấp, doanh nghiệp đang quản lý tốt chi phí và tối ưu ngân sách cho hoạt động.

Tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp thấp

• Doanh nghiệp thu về ít lãi.
• Việc doanh việc đang bán sản phẩm với giá thấp hơn hoặc giá thành sản phẩm (chi phí sản xuất) cao hơn so với thị trường

Kết luận

Tỷ lệ lợi nhuận là một công cụ hữu ích để đánh giá hiệu quả kinh doanh của một doanh nghiệp, nhưng nó không phải là tất cả. Để có một bức tranh toàn diện, cần kết hợp tỷ lệ lợi nhuận với các chỉ số tài chính khác và phân tích trong bối cảnh ngành và thị trường. Việc hiểu rõ và sử dụng hiệu quả tỷ lệ lợi nhuận sẽ giúp các nhà đầu tư, chủ doanh nghiệp và các bên liên quan đưa ra những quyết định đúng đắn, tối ưu hóa lợi nhuận và đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc cải thiện tỷ lệ lợi nhuận đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng từ phía doanh nghiệp, bao gồm việc tối ưu hóa chi phí, nâng cao hiệu quả sản xuất, và tìm kiếm các cơ hội tăng trưởng mới.