Tài chính phi tập trung( DeFi) là gì?

 Tài chính phi tập trung (DeFi) nổi lên như một xu hướng cách mạng hóa ngành tài chính toàn cầu. DeFi loại bỏ sự phụ thuộc vào các tổ chức tài chính truyền thống, mang đến các dịch vụ như vay, cho vay, giao dịch, và đầu tư chỉ qua các giao thức phi tập trung. Bằng cách sử dụng hợp đồng thông minh trên blockchain, DeFi không chỉ tăng tính minh bạch và bảo mật mà còn mở rộng khả năng tiếp cận tài chính cho hàng triệu người.

Tài chính phi tập trung( DeFi) là gì?

DeFi là mô hình tài chính mới dựa trên blockchain, không phụ thuộc vào các trung gian tài chính trung ương và sử dụng các hợp đồng thông minh dựa trên blockchain, phổ biến nhất là Ethereum. 

DeFi sử dụng kiến trúc phân lớp và các blocks xây dựng có khả năng kết hợp cao, các chương trình hợp đồng thông minh đối với các giao thức DeFi được chạy bằng phần mềm nguồn mở bởi một cộng đồng các nhà phát triển và lập trình viên. 

Đặc điểm 

Về bản chất, DeFi hoạt động trên cơ sở hạ tầng của nền tảng blockchain, bởi vậy, nó thừa hưởng được tất cả tính chất và lợi ích mà công nghệ blockchain mang lại, bao gồm: tính tập trung, tính phân tán, tính minh bạch, tính mở & không cần cấp phép, tính ẩn danh và tính tự quản.

Việc sử dụng các hợp đồng thông minh và đặc điểm phi tập trung về nghiệp vụ và quản trị của nền tảng này là hai điểm khác biệt cơ bản của Defi so với các hệ thống blochain tập trung.

Các hợp đồng thông minh

Các hợp đồng thông minh được lưu giữ trên blockchain và vận hành khi đáp ứng những điều kiện cho trước. Được sử dụng để tự động hóa các giao dịch/ thỏa thuận giữa các bên ẩn danh. 

Các hợp đồng thông minh được đánh giá là có độ an toàn rất cao nếu được mã hóa và thiết lập thích hợp. Kết quả giao dịch cũng không bị hủy ngang và dễ theo dõi trên blockchain.

Phi tập trung

Các dịch vụ tài chính được thực hiện trên nền tảng Defi ( không thông qua trung gian hay định chế tập trung) nhờ sử dụng các hợp đồng thông minh và việc sử dụng cơ chế quản trị phi tập trung.

Dựa trên chương trình lựa chọn để ra quyết định liên quan đến các giao thức mạng và nghiệp vụ của nền tảng Defi này. Các quyết định có thể liên quan đến lãi suất hay yêu cầu thế chấp, dịch vụ do nền tảng này cung cấp hay việc xử lý các xung đột và những vấn đề nghiệp vụ có thể xảy ra.

Nó hoạt động như thế nào trên nền tảng blockchain?

• Cho vay: Cho vay tiền mã hóa để kiếm tiền lãi và phần thưởng mỗi phút.
• Nhận khoản vay: Vay tiền nhanh mà không phải làm thủ tục giấy tờ nào; đặc biệt là một số khoản vay nhanh cực kỳ ngắn hạn mà các tổ chức tài chính thông thường không cho phép.
• Giao dịch: Thực hiện các giao dịch ngang hàng đối với một số tiền mã hóa mà không cần đến môi giới
• Tiết kiệm cho tương lai: Bạn khóa token và nhận được lãi suất tốt hơn các ngân hàng.
• Mua các sản phẩm phái sinh: Đặt cược ngắn hạn hoặc dài hạn một số tài sản nhất định là phiên bản tiền mã hoá của quyền chọn cổ phiếu hoặc hợp đồng tương lai.

Các ưu điểm và nhược điểm của hệ thống tài chính phi tập trung.

Ưu điểm

• Phi tập trung: DeFi loại bỏ vai trò của các tổ chức trung gian và giảm thiểu các thủ tục tài chính chính rườm rà. Người dùng hoàn toàn có thể kiểm soát tài sản của họ và tương tác trực tiếp với nhau thông qua ứng dụng.
• Tính minh bạch: Mọi hoạt động trong DeFi đều được công khai, đảm bảo tính minh bạch và công bằng.
• Không cần sự cho phép và sự ủy thác: Một đặc điểm quan trọng của DeFi là tính “Non-Custodial”, tức là không có sự ủy thác. Mọi người dùng đều bình đẳng với nhau, đặc biệt quá trình tham gia không đòi hỏi các thủ tục phức tạp hoặc sự cho phép từ bên thứ ba.
• Chi phí thấp: Không có cơ quan kiểm soát nên DeFi giúp giảm thiểu các chi phí giao dịch và sử dụng dịch vụ từ bên thứ ba.

Nhược điểm

• Thanh khoản thấp hơn CeFi: các dự án DeFi ở giai đoạn đầu sẽ phải đối mặt với vấn đề thanh khoản thấp.
• Hiệu quả sử dụng vốn thấp: phần lớn tài sản đưa vào các dApp vẫn khó có thể được tận dụng tối ưu.
• Dự án thiết kế tokenomics không hợp lý: Token trong các dự án DeFi đang lạm dụng phần thưởng (incentive) để thu hút người dùng, tuy nhiên việc tăng trưởng này không bền vững và không tạo ra giá trị cho người nắm giữ token.
• Mô hình kinh doanh không bền vững: Phần lớn các dự án DeFi ra đời theo trend với thời gian chuẩn bị chỉ từ 1-2 tháng và nhanh chóng lụi tàn vì không có lộ trình phát triển đúng đắn.

Vai trò của DeFi trong tài chính số và hệ sinh thái blockchain.

Trong tài chính số

Thay thế tài chính truyền thống

DeFi cung cấp các dịch vụ tài chính như vay, cho vay, gửi tiết kiệm, và bảo hiểm mà không cần trung gian. Điều này giảm chi phí, thời gian xử lý, và tăng khả năng tiếp cận.

Mở rộng khả năng tiếp cận tài chính

Với DeFi, người dân ở các khu vực chưa có ngân hàng (unbanked) hoặc dưới quyền ngân hàng (underbanked) có thể tham gia hệ thống tài chính chỉ cần có kết nối internet.

Minh bạch và tin cậy

Các giao dịch DeFi được lưu trữ công khai trên blockchain, đảm bảo minh bạch và khó bị gian lận. Quy trình tự động hóa thông qua hợp đồng thông minh giúp giảm sai sót.

Tăng quyền kiểm soát tài sản cá nhân

Người dùng tự kiểm soát tài sản mà không cần phụ thuộc vào bên thứ ba, tránh được rủi ro như phá sản ngân hàng hoặc quỹ đầu tư truyền thống.

Tăng cơ hội đầu tư

Các hình thức như yield farming, staking, và cung cấp thanh khoản mang lại cơ hội sinh lời cao hơn.

Vai trò của DeFi trong hệ sinh thái Blockchain

Động lực phát triển blockchain

DeFi tạo ra nhu cầu sử dụng blockchain cho các ứng dụng thực tế, thúc đẩy sự đổi mới và mở rộng trong công nghệ này.

Tăng tính thanh khoản

Các giao thức DeFi như Uniswap và PancakeSwap giúp tạo ra các thị trường phi tập trung với tính thanh khoản cao, hỗ trợ giao dịch dễ dàng.

Tích hợp đa chuỗi

DeFi hoạt động trên nhiều blockchain khác nhau, thúc đẩy sự hợp tác giữa các mạng lưới thông qua các giải pháp như cầu nối chuỗi (cross-chain bridge).

Thúc đẩy đổi mới

DeFi sử dụng hợp đồng thông minh để triển khai các sản phẩm tài chính mới, như stablecoin, NFT, và các ứng dụng cho vay thế chấp phi tập trung.

Nền tảng cho ứng dụng khác

DeFi không chỉ hỗ trợ tài chính mà còn làm nền tảng cho các ứng dụng blockchain khác, từ bảo hiểm phi tập trung đến quản trị DAO.

Kết luận

DeFi (Tài chính phi tập trung) mang đến các giải pháp minh bạch, bảo mật và không cần sự can thiệp của bên thứ ba. DeFi tạo điều kiện cho mọi người dễ dàng tiếp cận các dịch vụ tài chính ở bất kỳ đâu trên thế giới. Tuy nhiên, nó cũng đối mặt với thách thức như rủi ro bảo mật, sự biến động thị trường và khung pháp lý chưa hoàn thiện. Dù vậy, tiềm năng của DeFi là không thể phủ nhận, hứa hẹn cách mạng hóa hệ thống tài chính và mang lại lợi ích lớn cho cả cá nhân và doanh nghiệp.