Thị trường chứng khoán thứ cấp là gì?

Trong bức tranh sôi động của nền kinh tế, thị trường tài chính được ví như huyết mạch kết nối các nguồn lực. Một trong những thành phần không thể thiếu trong hệ thống này chính là thị trường thứ cấp – nơi các giao dịch tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, và nhiều loại chứng khoán khác diễn ra sau khi được phát hành trên thị trường sơ cấp.

Thị trường chứng khoán thứ cấp là gì?

Thị trường thứ cấp, hay còn được gọi là thị trường phụ (secondary market), là nơi mà các tài sản tài chính đã được phát hành trước đó được mua bán, giao dịch lại giữa các nhà đầu tư.

Ví dụ minh họa:

Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE): Đây là một thị trường thứ cấp chính thức tại Việt Nam, nơi các cổ phiếu như VNM (Vinamilk), VIC (Vingroup), HPG (Hòa Phát) được giao dịch hàng ngày.

Đặc điểm của thị trường.

Thị trường giao dịch liên tục, có tính cạnh tranh cao và khối lượng lớn hơn rất nhiều so với thị trường sơ cấp.

Đối tượng trao đổi là các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp: Chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp có thể được giao dịch lại trên thị trường thứ cấp. Các loại chứng khoán thường được giao dịch trên thị trường thứ cấp bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng quyền, chứng khoán phái sinh,…

Người tham gia thị trường là các nhà đầu tư: Các nhà đầu tư có thể mua hoặc bán các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường thứ cấp. Nhà đầu tư có thể là cá nhân, tổ chức, quỹ đầu tư,…

Tạo ra thanh khoản: Thị trường thứ cấp giúp tạo ra thanh khoản cho các tài sản tài chính

Giá cả của chứng khoán được hình thành theo quy luật cung cầu: Giá cả của chứng khoán trên thị trường thứ cấp được quyết định bởi mối quan hệ giữa cung và cầu. Giá cả chứng khoán có thể biến động theo thời gian, tùy thuộc vào các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội,…

Tạo điều kiện đầu tư và định giá lại: Thị trường thứ cấp cung cấp cơ hội cho các nhà đầu tư mua vào hoặc bán ra các tài sản tài chính theo nhu cầu và điều kiện của họ. Điều này giúp tạo ra sự linh hoạt và khả năng định giá lại tài sản theo thời gian.

Chức năng của thị trường thứ cấp

• Tạo ra tính thanh khoản cho các chứng khoán

Tính thanh khoản là khả năng của tài sản có thể được bán một cách dễ dàng và nhanh chóng với giá trị không bị giảm sút đáng kể. Thị trường thứ cấp giúp tạo ra tính thanh khoản cho các chứng khoán bằng cách cung cấp cho các nhà đầu tư một nơi để mua hoặc bán các chứng khoán một cách dễ dàng. Tính thanh khoản cao giúp các nhà đầu tư có thể thu hồi vốn nhanh chóng khi cần thiết, đồng thời cũng giúp các nhà đầu tư dễ dàng chuyển đổi các khoản đầu tư của mình sang các tài sản khác.

• Thúc đẩy đầu tư

Thị trường thứ cấp tạo ra cơ hội cho các nhà đầu tư đầu tư vào các công ty, doanh nghiệp. Các nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu của các công ty để sở hữu một phần vốn của công ty đó. Khi các nhà đầu tư có thể dễ dàng mua hoặc bán cổ phiếu của các công ty, họ sẽ có nhiều động lực hơn để đầu tư vào thị trường chứng khoán.

• Điều tiết thị trường chứng khoán

Thị trường thứ cấp giúp nhà nước điều tiết thị trường chứng khoán, đảm bảo sự minh bạch và công bằng của thị trường. Nhà nước có thể sử dụng các biện pháp như quy định về giao dịch, kiểm soát giá cả,… để điều tiết thị trường chứng khoán. Thị trường thứ cấp hoạt động hiệu quả sẽ giúp nhà nước dễ dàng hơn trong việc điều tiết thị trường chứng khoán.

• Định giá tài sản tài chính

Giá chứng khoán trên thị trường thứ cấp được xác định dựa trên cung và cầu, phản ánh giá trị thực tế của tài sản. Đây là cơ sở quan trọng để nhà đầu tư và doanh nghiệp đánh giá hiệu suất và tiềm năng của chứng khoán.

• Hỗ trợ thị trường sơ cấp

Một thị trường thứ cấp phát triển và hoạt động hiệu quả sẽ làm tăng sức hấp dẫn của các đợt phát hành chứng khoán trên thị trường sơ cấp, nhờ khả năng đảm bảo thanh khoản và cơ hội bán lại cho nhà đầu tư.

• Phân bổ vốn hiệu quả

Thị trường thứ cấp giúp luân chuyển vốn từ những doanh nghiệp kém hiệu quả sang những doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng cao, từ đó tối ưu hóa sử dụng nguồn lực trong nền kinh tế.

Các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường thứ cấp.

• Tình hình kinh tế vĩ mô

Tăng trưởng kinh tế: Nền kinh tế phát triển mạnh mẽ tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp, tăng niềm tin của nhà đầu tư, từ đó thúc đẩy hoạt động giao dịch.

Lạm phát: Lạm phát cao làm giảm giá trị thực của các khoản đầu tư, khiến nhà đầu tư chuyển hướng sang các kênh an toàn hơn.

Tỷ giá hối đoái: Sự thay đổi tỷ giá có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của các công ty, đặc biệt là doanh nghiệp xuất nhập khẩu, từ đó tác động đến giá cổ phiếu.

• Chính sách tiền tệ và tài khóa

Lãi suất: Khi lãi suất tăng, các nhà đầu tư thường chuyển tiền sang gửi tiết kiệm hoặc trái phiếu, làm giảm sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán.

Chính sách tài khóa: Các biện pháp như giảm thuế, tăng chi tiêu công hoặc kích cầu kinh tế có thể thúc đẩy niềm tin vào thị trường chứng khoán.

•  Kết quả hoạt động của doanh nghiệp niêm yết

Lợi nhuận và báo cáo tài chính: Doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt sẽ thu hút nhà đầu tư, đẩy giá cổ phiếu tăng cao trên thị trường thứ cấp.

Tin tức nội bộ: Sự kiện như thay đổi quản lý, mở rộng kinh doanh hoặc hợp tác chiến lược cũng ảnh hưởng mạnh đến giá cổ phiếu.

• Tâm lý và hành vi nhà đầu tư

Tin tức và sự kiện: Các tin tức chính trị, kinh tế hoặc thậm chí là tin đồn có thể làm thay đổi nhanh chóng tâm lý của nhà đầu tư.

Xu hướng thị trường: Những giai đoạn thị trường tăng giá (bull market) hoặc giảm giá (bear market) thường tạo hiệu ứng dây chuyền, ảnh hưởng đến hành vi đầu tư.

• Thanh khoản thị trường

Một thị trường với tính thanh khoản cao sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư, bởi họ có thể dễ dàng thực hiện giao dịch mà không bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự chênh lệch giá.

• Quy định và giám sát của cơ quan quản lý

Khung pháp lý: Một hệ thống pháp lý minh bạch, công bằng và ổn định sẽ thúc đẩy niềm tin của nhà đầu tư và tăng cường hoạt động giao dịch.

Biện pháp kiểm soát: Các biện pháp ngăn chặn gian lận, thao túng giá và thông tin sai lệch giúp bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư, duy trì sự ổn định thị trường.

• Các yếu tố quốc tế

Biến động trên thị trường quốc tế: Sự thay đổi ở các thị trường lớn như Mỹ, EU, hoặc Trung Quốc có thể ảnh hưởng mạnh đến các nhà đầu tư trong nước.

• Tình hình địa chính trị

Chiến tranh thương mại, căng thẳng khu vực, hoặc các sự kiện toàn cầu có thể tạo ra tâm lý hoang mang và tác động tiêu cực đến thị trường chứng khoán.

• Công nghệ và cơ sở hạ tầng giao dịch

Hệ thống giao dịch: Hạ tầng kỹ thuật hiện đại, ổn định giúp tăng hiệu quả giao dịch và giảm rủi ro kỹ thuật.

Ứng dụng công nghệ: Các nền tảng giao dịch trực tuyến thuận tiện thu hút nhiều nhà đầu tư tham gia vào thị trường.

Mối quan hệ giữa thị trường thứ cấp và thị trường sơ cấp.