Thuốc trầm cảm chỉ gây phụ thuộc không nên dùng

Mục lục

Thuốc trầm cảm chỉ gây phụ thuộc không nên dùng

Có rất nhiều quan điểm cho rằng việc sử dụng thuốc chống trầm cảm là chất gây nghiện hoặc có thể bị lạm dụng- bao gồm cả các chuyên gia y tế và người dân thường. Tuy nhiên, đã có đủ bằng chứng – chứng minh” thuốc chống trầm cảm không dẫn đến lạm dụng hoặc phụ thuộc”. Hãy cùng Lagiweb tìm hiểu ngay nhé.

Trầm cảm và các giai đoạn trầm cảm

Trầm cảm

Rối loạn trầm cảm (còn gọi là trầm cảm) là một rối loạn tâm thần phổ biến. Rối loạn này liên quan đến tâm trạng chán nản hoặc mất hứng thú hoặc hứng thú với các hoạt động trong thời gian dài.

Trầm cảm khác với những thay đổi tâm trạng và cảm xúc thông thường về cuộc sống hàng ngày. Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống, bao gồm các mối quan hệ với gia đình, bạn bè và cộng đồng. Trầm cảm có thể là kết quả hoặc dẫn đến các vấn đề ở trường học và nơi làm việc.

Trầm cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai. Những người đã trải qua tình trạng bị ngược đãi, mất mát nghiêm trọng hoặc các sự kiện căng thẳng khác có nhiều khả năng mắc chứng trầm cảm hơn. Phụ nữ có nhiều khả năng mắc chứng trầm cảm hơn nam giới.

Các giai đoạn của trầm cảm

Việc nhận biết các giai đoạn của trầm cảm là cần thiết và nó góp phần hỗ trợ điều trị hiệu quả hơn bệnh lý này.

Trầm cảm nhẹ: Buồn chán, mất hứng thú, chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống.
Trầm cảm vừa phải: Triệu chứng rõ hơn, ảnh hưởng đến công việc, học tập, và mối quan hệ.
Trầm cảm nặng: Ảnh hưởng nghiêm trọng, mất khả năng hoạt động bình thường, có thể có suy nghĩ tự tử.
Trầm cảm tái phát: Bệnh quay trở lại sau khi đã cải thiện, cần quản lý lâu dài.

Thuốc trầm cảm là gì?

Thuốc chống trầm cảm là loại thuốc mà bác sĩ kê để giúp cải thiện tâm trạng và giảm bớt cảm giác khó chịu như tuyệt vọng hay buồn bã. Các loại thuốc này tác động đến hóa học não bằng cách bổ sung các chất hóa học mà người bị trầm cảm không thể sản xuất đủ. Các loại thuốc chống trầm cảm bao gồm:

SSRIs: Giúp tăng serotonin trong não bằng cách ngăn chặn tái hấp thu serotonin.
SNRIs: Cũng ngăn chặn tái hấp thu serotonin và norepinephrine, giúp cải thiện sự chú ý và năng lượng.
MAOIs: Chỉ dùng khi các thuốc khác không hiệu quả và có thể gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Thuốc ba vòng: Cũng có thể gây nhiều tác dụng phụ và thường không được sử dụng trừ khi các thuốc khác không hiệu quả.
Thuốc chống trầm cảm không điển hình: Điều chỉnh các chất dẫn truyền thần kinh để giúp cải thiện triệu chứng.

Khi nào cần sử dụng thuốc trầm cảm?

Dấu hiệu sớm của trầm cảm

Bạn có thể đã bắt đầu nhận thấy một số thay đổi ở bản thân và hành vi của mình mà bạn không quen thuộc. Các triệu chứng sớm của trầm cảm có thể bao gồm một hoặc nhiều điều sau:

Mệt mỏi liên tục
Ngủ nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường
Tăng hoặc giảm cân do thay đổi thói quen ăn uống
Bồn chồn
Cảm giác tội lỗi hoặc không xứng đáng
Khó tập trung hoặc đưa ra quyết định
Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích
Cô lập xã hội hoặc dễ cáu kỉnh
Suy nghĩ tự làm hại bản thân
Ý nghĩ tự sát

Nếu bạn nhận thấy những dấu hiệu phổ biến này ở bản thân, có thể bạn đang đấu tranh với trầm cảm. Hãy đến ngay các cơ sở y tế hoặc gặp gỡ các chuyên viên trị liệu tâm lý để được kiểm tra và đánh giá ” mức độ trầm cảm” đang ở giai đoạn nào. Từ đó có kế hoạch trị liệu hiệu quả nhất.

Giai đoạn trầm cảm nhẹ

Nếu bạn đang ở giai đoạn trầm cảm nhẹ: Buồn chán, mất hứng thú, chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống.

Việc lựa chọn tư vấn tâm lý là khá phù hợp và không cần phải sử dụng thuốc.

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Giúp nhận ra và thay đổi suy nghĩ tiêu cực.
Liệu pháp giữa các cá nhân: Giải quyết mối quan hệ xã hội và cải thiện kỹ năng giao tiếp.

Ngoài ra, Bác sĩ có thể đề nghị một số thay đổi lối sống để giúp cải thiện triệu chứng trầm cảm, bao gồm:

Tập thể dục đều đặn: Giúp não giải phóng endorphin cải thiện tâm trạng.
Chế độ ăn uống cân bằng: Cung cấp năng lượng cần thiết và hỗ trợ cân bằng tâm trạng.
Ngủ đủ giấc: Giúp duy trì sự cân bằng hóa học não và điều chỉnh cảm xúc.
Tránh các chất kích thích: Rượu và thuốc có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm.

Giai đoạn trầm cảm vừa phải

Trầm cảm vừa phải: Triệu chứng rõ hơn, ảnh hưởng đến công việc, học tập, và mối quan hệ.

Ưu tiên thực hiện các loại tư vấn tâm lý bao gồm:

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Giúp nhận ra và thay đổi suy nghĩ tiêu cực.
Liệu pháp giữa các cá nhân: Giải quyết mối quan hệ xã hội và cải thiện kỹ năng giao tiếp.
Liệu pháp giải quyết vấn đề: Hỗ trợ phát triển kỹ năng đối phó với các căng thẳng cuộc sống.
Liệu pháp gia đình: Cải thiện tương tác giữa các thành viên gia đình để tạo ra một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ.

Sau khi thực hiện tâm lý trị liệu kết hợp với tư vấn thay đổi lối sống, nếu hiệu quả thì bạn sẽ không cần sử dụng thuốc. Tuy nhiên nếu không cải thiện thì bạn sẽ được bác sĩ kê thuốc sử dụng kết hợp.

Giai đoạn trầm cảm nặng và trầm cảm tái phát

Tư vấn tâm lý Tư vấn thường được sử dụng kết hợp với thuốc để cung cấp phương pháp điều trị toàn diện cho người trầm cảm. Các loại tư vấn bao gồm:

Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT): Giúp nhận ra và thay đổi suy nghĩ tiêu cực.
Liệu pháp giữa các cá nhân: Giải quyết mối quan hệ xã hội và cải thiện kỹ năng giao tiếp.
Liệu pháp giải quyết vấn đề: Hỗ trợ phát triển kỹ năng đối phó với các căng thẳng cuộc sống.
Liệu pháp gia đình: Cải thiện tương tác giữa các thành viên gia đình để tạo ra một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ.

Thay đổi lối sống Bác sĩ có thể đề nghị một số thay đổi lối sống để giúp cải thiện triệu chứng trầm cảm, bao gồm:

Tập thể dục đều đặn: Giúp não giải phóng endorphin cải thiện tâm trạng.
Chế độ ăn uống cân bằng: Cung cấp năng lượng cần thiết và hỗ trợ cân bằng tâm trạng.
Ngủ đủ giấc: Giúp duy trì sự cân bằng hóa học não và điều chỉnh cảm xúc.
Tránh các chất kích thích: Rượu và thuốc có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng trầm cảm.

Các phương pháp điều trị thay thế Bao gồm:

Kích thích từ trường xuyên sọ (TMS)
Esketamine cho trầm cảm khó điều trị
Các liệu pháp bổ trợ như xoa bóp, thiền định hoặc yoga.

Tác dụng phụ của thuốc trầm cảm và những hiểu lầm về thuốc

Khi bạn bị trầm cảm, đã thử các phương pháp khác mà không có kết quả- thì thuốc có thể giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.
Trầm cảm gây ảnh hưởng đến cuộc sống: Nếu trầm cảm làm bạn khó duy trì cuộc sống thường nhật, thuốc có thể giúp bạn lấy lại cân bằng.
Bạn có các vấn đề sức khỏe tâm thần trước đây: Nếu bạn đã từng trầm cảm, bác sĩ có thể đề nghị bạn dùng thuốc.

Một số loại thuốc đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) chấp thuận để điều trị chứng sợ xã hội, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, rối loạn hoảng sợ và rối loạn ám ảnh cưỡng chế.

Ngộ nhận về “thuốc chống trầm cảm- gây nghiện”

Thuốc trầm cảm được sử dụng để hỗ trợ điều trị – hội chứng nghiện”, vì vậy mà nhiều người lo sợ rằng” việc sử dụng thuốc sẽ gây nghiện”

Thuốc chống trầm cảm được sử dụng để điều trị thành phần trầm cảm của hội chứng nghiện và đã được chứng minh là có hiệu quả.
Thuốc này được dùng để hỗ trợ điều trị cho những người nghiện opioid nhằm giảm triệu chứng trầm cảm liên quan đến việc cai nghiện.

Sự thật:

WHO và các hệ thống phân loại như DSM-IV đã cố gắng đưa ra các định nghĩa rõ ràng hơn để tránh nhầm lẫn. Theo DSM-IV, các rối loạn liên quan đến chất không gây nghiện (như thuốc chống trầm cảm) được xếp vào nhóm “Rối loạn liên quan đến chất không gây phụ thuộc.”

Tác dụng phụ

Mọi người có thể gặp phải các tác dụng phụ tiêu cực khi ngừng dùng thuốc. Những tác dụng phụ này có thể bao gồm các vấn đề về tâm trạng, suy nghĩ và thị lực.

Thực tế, các triệu chứng này thường chỉ là các tác dụng phụ khi cơ thể điều chỉnh lại sau khi ngừng thuốc, và không phải là dấu hiệu của sự lệ thuộc vào thuốc.

Cai thuốc

Nếu mọi người dùng thuốc đủ lâu, cơ thể có thể quen với thuốc nên họ sẽ bị cai khi ngừng thuốc.

Cai đột ngột:

Dừng đột ngột hoặc giảm thuốc quá nhanh sẽ gặp phải hội chứng cai thuốc hoặc các triệu chứng cai thuốc. Những triệu chứng này thường phát triển trong vòng vài ngày sau khi ngừng thuốc và có thể kéo dài trong nhiều tuần.

Việc ngưng sử dụng thuốc đột ngột có thể gây ra các triệu chứng gián đoạn, dễ bị nhầm với triệu chứng cai nghiện, dẫn đến hiểu lầm và giảm tuân thủ điều trị.

Các triệu chứng liên quan đến tâm trạng, chẳng hạn như bồn chồn, tâm trạng chán nản, hung hăng, hoảng loạn, thay đổi tâm trạng và lo lắng
Các triệu chứng về thể chất, chẳng hạn như mệt mỏi hoặc đổ mồ hôi không rõ nguyên nhân, các triệu chứng giống như cúm, chóng mặt và đau đầu
Các triệu chứng liên quan đến giấc ngủ, chẳng hạn như mất ngủ, ác mộng quá mức và mơ mộng
Các triệu chứng tiêu hóa, chẳng hạn như buồn nôn và nôn, đau bụng và tiêu chảy

Các triệu chứng khác có liên quan đến hội chứng cai nghiện và cai thuốc bao gồmTrusted Source:

Cảm giác giống như bị giật hoặc giật điện trong cơ thể hoặc não
Các vấn đề về nhận thức: Ảo giác, Căng cơ hoặc đau, Run rẩy
Các vấn đề về ngũ giác: Ngứa, Ù tai, Thay đổi vị giác

Cai từ từ:

Việc dùng thuốc khá lâu sẽ làm cho cơ thể quen, bạn cần phải giảm thuốc theo liệu trình của bác sĩ để tránh gây ra những tác dụng xấu đến cơ thể.

Mặc dù một số bệnh nhân có thể trải qua các triệu chứng khó chịu khi ngừng dùng thuốc chống trầm cảm, các triệu chứng này không tương đồng với hội chứng cai nghiện của các loại thuốc gây nghiện thực sự.

Lưu ý về tính tương tác của ” thuốc chống trầm cảm” với các thuốc khác, các bệnh lý khác và nhóm thực phẩm.

Dùng thuốc chống trầm cảm với các loại thuốc hướng thần khác có thể gây ra các tương tác tiêu cực.

Một số thuốc chống trầm cảm cũng có thể tương tác tiêu cực với các loại thuốc khác, chẳng hạn như:

Thuốc chống viêm không steroid
Một số loại thuốc hen suyễn, chẳng hạn như theophylline
Thuốc điều trị bệnh tâm thần phân liệt và rối loạn tâm thần, chẳng hạn như clozapine và pimozide
Thuốc điều trị rối loạn lưỡng cực và trầm cảm nặng, chẳng hạn như lithium

Một số thuốc chống trầm cảm cũng có thể không an toàn cho những người mắc một số tình trạng bệnh lý nhất định hoặc các yếu tố nhân khẩu học khác, chẳng hạn như:

Bệnh tim mạch
Rối loạn co giật
Các loại bệnh tăng nhãn áp
Bệnh gan
Bệnh thận
Bệnh tiểu đường loại 1 hoặc loại 2
Hưng cảm lưỡng cực
Rối loạn chảy máu
Phì đại tuyến tiền liệt lành tính
Mang thai và cho con bú
Dưới 18 tuổi

Ngoài ra, chất ức chế monoamine oxidase, một nhóm thuốc chống trầm cảm, có thể gây ra các tương tác nghiêm trọng với một số loại thực phẩm, chẳng hạn như:

Thịt ướp muối
Dưa cải muối
Pho mát ủ lâu năm
Các sản phẩm từ đậu nành lên men, chẳng hạn như đậu phụ, nước tương, miso
Rượu vang
Bia

Rủi ro và cân nhắc

Giống như tất cả các loại thuốc, thuốc chống trầm cảm có thể gây ra tác dụng phụ và khoảng 50%. Vì vậy, những người dùng thuốc sẽ gặp phải các tác dụng phụ này. Tuy nhiên, những tác dụng phụ này thường xuất hiện trong vài tuần đầu tiên dùng thuốc và giảm dần theo thời gian.