Phương pháp Montessori là gì? Ưu, nhược điểm của phương pháp Montessori.

Phương pháp giáo dục Montessori đang được rất nhiều bố mẹ quan tâm, hơn thế phương pháp này đã dần dần được đưa vào áp dụng rộng rãi trong giảng dạy ở các trường mầm non. Vậy phương pháp này có điểm gì ưu việt hơn phương pháp giáo dục trẻ em truyền thống? Độ tuổi nào áo dụng hiệu quả nhất phương pháp này? Hãy cùng Lagiweb tìm hiểu thông qua bài viết sau đây nhé!

1. Phương pháp giáo dục Montessori là gì?

Phương pháp giáo dục Montessori được đặt tên theo tên của nhà giáo dục học Maria Montessori. Đây là phương pháp lấy khả năng tự học làm nền tảng cơ sở. Montessori chú trọng khả năng khai thác tiềm năng sẵn có, không áp đặt trẻ, chỉ quan sát đưa ra gợi ý và hỗ trợ khả năng tự phát triển của trẻ vì bản thân mỗi trẻ từ khi sinh ra vốn đã có khả năng tự học tuyệt vời. Phương pháp Montessori cho phép trẻ được tự do phát biểu, tìm hiểu, giao tiếp. Với Montessori, trẻ được giáo dục để trở thành một công dân tự tin, độc lập, tích cực, giao tiếp hiệu quả, có định hướng và trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.

Nếu người lớn áp đặt, định hướng nhiều quá sẽ khiến cho trẻ mất đi khả năng tư duy vốn có do đó cần tạo môi trường, không gian cho trẻ tự trải nghiệm, khám phá, phát huy khả năng tự học. Phương pháp này rất tôn trọng sự phát triển tâm sinh lý tự nhiên của trẻ, cũng như trang bị đầy đủ cho trẻ các kiến thức thực tiễn. Do đó, giáo dục trẻ bằng phương pháp học Montessori giúp xây dựng nền tảng cơ bản cho bé ngay từ những năm đầu đời, đặc biệt là giai đoạn từ 2 đến 6 tuổi.

(Tiến sĩ Maria Montessori (31/8/1870 – 6/5/1952) là chuyên gia người Ý trong nhiều lĩnh vực như: Triết học, nhân văn học, giáo dục học và đồng thời bà được biết đến như là nữ bác sĩ đầu tiên của Ý. Bà đã xây dựng, phát triển thành công phương pháp giáo dục Montessori và là người phụ nữ có ảnh hưởng lớn nhất trong lĩnh vực giáo dục lứa tuổi mầm non).

2. Các lĩnh vực chính của phương pháp Montessori.

Có 5 lĩnh vực học tập chính trong môi trường Montessori. Mỗi lĩnh vực giúp bé học hỏi và phát triển thông qua các trải nghiệm thực tế.
1. Thực tiễn cuộc sống
Montessori chú trọng việc dạy trẻ các lĩnh vực về thực tiễn cuộc sống. Đó là:
• Tự phục vụ và chăm sóc bản thân: rửa tay, sắp xếp đồ đạc, tự lấy đồ ăn, cất khay ăn…
• Chăm sóc môi trường: tưới cây, trồng rau, chăm hoa…
• Các bài học rèn thái độ lịch sự, nhã nhặn: giữ trật tự, chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi và tương tác vui vẻ với thầy cô/bạn bè…
Những hoạt động này xây dựng cho bé các thói quen tốt. Đây chính là nền tảng cho việc học tất cả các môn học khác cũng như cần thiết trong cuộc sống.
2. Phát triển giác quan
Phát triển giác quan
Các bài học để phát triển giác quan cho học sinh theo phương pháp Montessori rất độc đáo. Có một số học liệu đặc biệt do tiến sĩ Maria Montessori thiết kế.
Những giáo cụ này giúp bé phát triển khả năng phân biệt thị giác, kỹ năng vận động tinh, phối hợp tay mắt… Các bài tập giác quan giúp bé rèn luyện đồng đều 5 giác quan là:
• Thính giác: Bé cảm nhận được độ to – nhỏ của âm điệu, cảm thụ giai điệu âm nhạc…
• Thị giác: Học sinh biết phân biệt màu sắc, hình dạng, kích thước…
• Vị giác: Trẻ được nếm để biết vị ngọt, vị đắng, nhạt…
• Xúc giác: Học sinh được trực tiếp cầm nắm, quan sát, nghiên cứu để biết được độ chân thật, độ mịn, thô ráp…
• Khứu giác: Bé được hướng dẫn phân biệt mùi của cây cỏ hoa lá, mùi của thức ăn…
3. Phương pháp Montessori phát triển ngôn ngữ

Ngôn ngữ là lĩnh vực đặc biệt quan trọng trong Montessori. Sự phát triển của con người luôn gắn liền với phát triển của ngôn ngữ.

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ trong phương pháp này được phát triển ở cả 4 phương diện: nghe, nói, đọc, viết. Với mỗi phương diện đều có những chương trình học trải nghiệm; học với những bộ giáo cụ Montessori.
Trong 4 phương diện nêu trên Montessori tập trung vào ngôn ngữ nói. Các bài học về thính giác sẽ giúp các bé lắng nghe được các âm thanh trong ngôn ngữ. Các em luôn được tôn trọng, được thấu hiểu và lắng nghe. Đặc biệt là được sống trong một môi trường đa dạng về độ tuổi; giúp các em tiếp nhận ngôn ngữ chủ động và hiệu quả hơn.

4. Phát triển toán học
Phát triển toán học
Dạy trẻ học toán theo phương pháp Montessori được thực hiện một cách tuần tự. Lúc đầu bé được làm quen với các con số (từ 1 đến 10). Sau đó, bé được hướng dẫn để chuyển từ lĩnh vực cụ thể sang trừu tượng như các phép tính, phân số…
Các hoạt động toán học không được thực hiện theo một tốc độ cố định. Điều này cho phép mỗi học sinh được phát triển theo cách tự nhiên của mình. Bài tập toán sử dụng các giáo cụ Montessori như que số, bảng số, hạt…
5. Phương pháp Montessori phát triển lĩnh vực văn hóa
Lĩnh vực văn hóa bao gồm địa lý, lịch sử, khoa học, động vật học, thực vật học, nghệ thuật, âm nhạc.
Trong lớp học Montessori, có nhiều tài liệu để dạy học sinh về vị trí địa lý như địa cầu, bản đồ cát, bản đồ giấy… Ở lĩnh vực lịch sử, bé được biết đến các khái niệm thời gian bằng cách làm quen với lịch, các loại đồng hồ và câu chuyện lịch sử.
Học sinh cũng được quan sát các mùa, nghiên cứu thời tiết để hình thành các khái niệm về chu kỳ thời gian. Mặt khác, bé được khuyến khích trải nghiệm và khám phá thiên nhiên.
Bên cạnh đó, có rất nhiều giáo cụ và hoạt động học tập phong phú nhằm nhằm tạo hứng thú cho học sinh về lĩnh vực nghệ thuật, âm nhạc…

3. Kỹ năng sống trẻ học được từ phương pháp Montessori.

1. Giúp trẻ hình thành kỹ năng tự giải quyết vấn đề
Kỹ năng tự giải quyết vấn đề là một trong những kỹ năng sống quan trọng. Giúp trẻ chủ động đối mặt, phản ứng và ứng phó với các vấn đề xảy đến bất cứ lúc nào.
Trong lớp học Montessori, thông qua việc lắng nghe và trao quyền cho trẻ. Phương pháp Montessori kích thích trẻ tự nói ra vấn đề của mình.
Ngoài ra, một trong những đặc điểm nổi bật của môi trường Montessori là hoạt động tự do cho phép trẻ tự do lựa chọn hoạt động học tập, vui chơi và tự ra quyết định. Giáo viên sẽ cùng trẻ thiết lập các nguyên tắc đảm bảo trẻ có thể tự giải quyết vấn đề . Dựa trên nguyên tắc kỷ luật, tôn trọng các thành viên của lớp học…

2. Rèn kỹ năng giao tiếp hiệu quả cho trẻ
Giao tiếp là một trong những kỹ năng sống quan trọng. Giúp trẻ kết nối với môi trường và bạn bè, thầy cô xung quanh. Vì vậy, hoạt động học tập của lớp học Montessori đều hướng tới việc trao cho trẻ cơ hội được bày tỏ cảm xúc, nói ra cảm nhận của bản thân.
Trong các giờ “Circle Time” của tiết học Montessori. Giáo viên đều đưa ra những câu hỏi gợi mở, mời gọi trẻ chia sẻ về những hoạt động thực hành trong ngày. Một ngày mới có thể bắt đầu bằng lời gợi mở: “Mời các con nói về hoạt động mà mình yêu thích nhất” và kết thúc bằng một lời cảm ơn “Cô cảm ơn con”…
Phương pháp Montessori cũng đề cao hoạt động “teamwork”. Mang tới các trò chơi học tập theo nhóm để các con tương tác, giao tiếp, hỗ trợ lẫn nhau để đạt hiệu quả công việc.

3. Bồi dưỡng tinh thần tự lập và tính trách nhiệm
Cùng quan niệm “mỗi đứa trẻ luôn là người thầy của chính mình”, “tôn trọng sự khác biệt của trẻ”. Để khuyến khích trẻ chủ động với môi trường xung quanh. Phương pháp Montessori sẽ giúp trẻ hình thành tính tự lập ngay từ nhỏ.
Trẻ được tôn trọng mọi ý kiến, sự lựa chọn của bản thân, trẻ tự do lựa chọn những hoạt động mình thích. Cách thức mình trải nghiệm, khám phá theo đúng cá tính của bản thân.
Ngoài ra, trong Montessori, lĩnh vực Thực hành cuộc sống gắn liền với các bài học thực tế như lau bàn ăn, gấp quần áo, đánh giày, rửa rau, củ, quả… Vì vậy, trẻ học được các kỹ năng sống để sẵn sàng tự lập trong gia đình, lớp học và cuộc sống cá nhân sau này.

4. Trang bị kỹ năng xây dựng các mối quan hệ
Các lớp học Montessori luôn được hoạt động với tinh thần cốt lõi . Đặc biệt là tình yêu thương và đặt ra giới hạn cho các hành vi của phương pháp Montessori. Cho nên, mỗi trẻ đều được nuôi dưỡng tâm hồn từng ngày. Bồi đắp lòng nhân ái cho mỗi trẻ, biết sẻ chia với thầy cô, bạn bè.
Ngoài ra, Montessori tôn trọng sự khác biệt của trẻ. Từ đó giáo dục trẻ cách tôn trọng sự riêng biệt của mọi người xung quanh. Vì vậy, trẻ sẽ dần dần hình thành các kỹ năng sống trong xây dựng mối quan hệ gắn kết với môi trường và thầy cô, bạn bè.
Cùng những kỹ năng sống thiết thực. Những bạn nhỏ được giáo dục Montessori sẽ trở thành những công dân độc lập, tự chủ . Có khả năng ứng biến với những sự thay đổi của môi trường tương lai. Chắc chắn rằng, phương pháp Montessori xứng đáng là sự lựa chọn tốt nhất cho ba mẹ khi tìm kiếm phương pháp giáo dục phù hợp với trẻ mầm non.

4. Ưu điểm của phương pháp Montessori.

So với phương pháp dạy trẻ truyền thống, phương pháp Montessori có nhiều ưu điểm hơn. Cụ thể, lợi ích của dạy con theo phương pháp Montessori gồm có:
1. Kích thích niềm đam mê học tập
Khi trẻ được tạo không gian để học theo nhịp độ riêng và theo cách riêng của mình, các bé sẽ thích thú với việc học tập. Phương pháp giáo dục Montessori được thiết kế để giúp con phát triển niềm yêu thích học tập suốt đời và nuôi dưỡng sự tò mò về thế giới xung quanh.

2. Phương pháp Montessori xây dựng các kỹ năng xã hội cho trẻ
Sở dĩ phương pháp Montessori ở Việt Nam ngày càng được nhiều trường mầm non áp dụng vì nó giúp học sinh phát triển nhiều kỹ năng, trong đó có các kỹ năng xã hội quan trọng.
Trẻ em học theo chương trình Montessori thường tương tác tốt hơn với các bạn cùng trang lứa. Con phải học cách để kết nối, tôn trọng sự khác biệt. Mặt khác, học theo nhóm Montessori cho phép học sinh có cơ hội để học tập lẫn nhau, dạy lẫn nhau và phát triển các kỹ năng sống như hòa nhập, chấp nhận, giải quyết xung khắc…

3. Học tập theo tốc độ riêng
Học tập theo tốc độ riêng
Một khi cho con theo học phương pháp giáo dục sớm Montessori, phụ huynh sẽ không cần lo lắng bé không theo kịp các bạn. Bởi vì quan điểm của các nhà giáo dục Montessori là tôn trọng sự phát triển riêng của bé. Môi trường này cho phép con làm việc, phát triển và học hỏi theo tốc độ riêng của mình.

4. Phát triển thành cá thể độc lập
Phần lớn quá trình học tập theo phương pháp này là trẻ làm chủ dưới sự hỗ trợ của giáo viên. Vì vậy, học sinh được xây dựng sự độc lập, cá tính và tin vào khả năng của chính mình.
Một số nhà giáo dục cho rằng những học sinh trải nghiệm lớp học Montessori có xu hướng có khả năng tự quản lý và suy nghĩ độc lập hơn. Lớn lên, các con có thể trở thành nhà quản lý, người lãnh đạo xuất chúng.

5. Nhược điểm của phương pháp Montessori

Mặc dù phương pháp học tập này có nhiều ưu điểm vượt trội, thế nhưng không phải là không có những điểm hạn chế. Dưới đây là 4 nhược điểm của phương pháp Montessori trong giáo dục mầm non:

1. Chi phí cao
Các trường Montessori phải mua rất nhiều tài liệu và giáo cụ học tập. Mặt khác, cũng cần các chuyên gia đào tạo lâu dài và chuyên sâu về cách sử dụng học liệu sao cho hiệu quả.
Đó là lý do tại sao hầu hết các chương trình Montessori được thực hiện đúng chuẩn đều tốn kém, dẫn tới học phí học cao. Do vậy, không phải ai cũng đủ điều kiện để cho con theo học lớp học Montessori trong suốt những năm mẫu giáo.

2. Không phù hợp với tất cả mọi đứa trẻ
Sở dĩ nhiều người cho con học phương pháp truyền thống hoặc các cách học khác là vì không phải mọi đứa trẻ đều thích hợp với Montessori.
Nếu bé nhút nhát, khó hòa nhập, con khó có thể theo học được chương trình Montessori. Một số bé có thể “bị bỏ rơi” vì không bắt kịp tốc độ. Điều này khiến bé có thể không học được nhiều ở trường hoặc nảy sinh tâm lý tự ti.

3. Không phải giáo viên nào cũng thực hiện đúng chuẩn
Không phải giáo viên nào cũng thực hiện đúng chuẩn
Mặc dù đóng vai trò là người hỗ trợ, hướng dẫn và định hướng cho học sinh, thế nhưng một số giáo viên Montessori hiểu sai đặc trưng của phương pháp, để trẻ tự do làm bất cứ những gì chúng muốn. Ngoài ra, cũng có một số giáo viên chưa được đào tạo bài bản theo phương pháp này.
Tất cả những điều này có thể tạo ra lỗ hổng trong giáo dục. Khiến cho một số trường mầm non không thực sự hiệu quả trong việc áp dụng phương pháp giảng dạy Montessori.

4. Độc lập mọi lúc không phải là điều tốt
Dạy học theo phương pháp Montessori đề cao sự độc lập và tự chủ trong công việc. Thế nhưng lớn lên con có thể trở thành một người quá cứng nhắc hoặc quá đề cao bản thân. Đây không phải là điều tốt.
Tính cách này khiến con khó hòa nhập và khó kết nối với mọi người trong môi trường làm việc. Hơn nữa, chúng có thể sẽ thấy mình hơn người khác, hình thành thái độ tự cao.

Trên đây là những thông tin hữu ích liên quan đến thắc mắc phương pháp Montessori là gì? Qua những ưu nhược điểm đã kể trên đây về phương pháp giáo dục Montessori, Lagiweb tin rằng bài viết này đã giúp ba mẹ có sự cân nhắc từ đó lựa chọn phương pháp phù hợp nhất cho con mình. Hãy cùng Lagiweb tìm hiểu thêm nhiều kiến thức bổ ích trong hành trình nuôi dạy con nhé!